Text and images by André Gilden. Article about a photo trip and camping on Spitsbergen during the end of the winter, published in a Dutch magazine.

1. Spitsbergenin de winter
Het eerste wat opvalt bij het uitstappen uit het vliegtuig
in Longyearbyen, Spitsbergen, is de kou. Gelukkig is de
donsjas meegenomen als handbagage en kan deze snel
worden aangetrokken. Het is ondertussen al 22.30 uur
en nog steeds licht. Buiten een lichte schemering blijft het
verder de hele dag licht, zo ver noordelijk. De zon blijft
echter wel de gehele dag laag staan en dit geeft een schit-
terend licht om bij te fotograferen.
stapindewereldvan...
natuurfotograafAndrégilden
batterijen en geheugen mee te hebben. Verder
uiteraard twee camerabodies, en alle lenzen vanaf
extreme groothoek tot lange tele zijn bruikbaar. Het
is wel zaak om dit allemaal in een goede stevige en
eventueel waterdichte tas op te bergen, aangezien de
spullen op de slede worden bevestigd die achter de
scooter hangt.
Het belangrijkste voor de kleding is, dat die
voldoet tot temperaturen van min 40 graden
Celsius. Als handschoenen zijn hier eigenlijk
alleen wanten geschikt voor, met daaronder
thermo handschoenen. Verder twee lagen thermo
ondergoed, ski broek en fleece met hier overheen
winddichte donsjassen. Alles zoveel mogelijk
opgebouwd in lagen. Voor schoenen komen
alleen de allerbeste in aanmerking, deze huren
we ter plaatse.
In Longyearbyen, is het mogelijk om sneeuwscoo-
ters en helmen te huren. De helmen zijn verplicht
om letsel bij ongelukken te voorkomen. Eventueel
zijn er ook donspakken te huur, voor diegenen
die niet zelf deze, toch wel kostbare, overjassen
wil aanschaffen. Ook kunnen hier geweren met
patronen en een lichtkogelpistool worden gehuurd.
Want een van de geldende regels is, dat als je
Longyearbyen verlaat je een goed geweer bij je hebt.
Overal op Spitsbergen kun je ijsberen tegenkomen,
zelfs in Longyearbyen. De regel is, dat als de ijsbeer
binnen 25 meter van je is, je enige kans op overle-
ving is om te schieten. Je mag een ijsbeer overigens
fotograferen als hij op jou afkomt, maar je mag
hem of zijn sporen nooit volgen. Mocht je vanuit
die situatie hebben moeten schieten, dan heb je een
groot probleem bij de politie.
Mogelijkheden
Wij hebben gekozen om zelf rond te trekken met de
benodigde tenten en voorraden, dit geeft de meeste
vrijheid die er is, het is wel van belang om te zorgen
voor zéér goede spullen en om een ervaren gids
mee te hebben. Een andere optie is, om een hotel in
Longyearbyen te bespreken en een gids met scooters
te huren. Dit kan voor zowel dagtochten als voor
een trektocht van enkele dagen. De gids heeft een
lichtkogelpistool en een geweer ter bescherming bij
zich. Gidsen en hotels kunnen via het plaatselijke
toeristenbureau worden besproken, vanaf november
tot eind mei. De beste tijd hiervoor is eind april,
begin mei, het blijft 24 uur licht en er is nog sneeuw
en pakijs wat het land toegankelijk maakt met de
sneeuwscooter. Als de sneeuw en het pakijs weg zijn,
wordt de bodem zo nat en vol met muggen dat het
Want dat is de reden dat wij hier zijn, het foto-
graferen van de weidse landschappen en met wat
geluk een ijsbeer of een rendier. Om hier te kunnen
komen hebben we samen een groepje gevormd van
zeven man. Één van hen komt al tientallen jaren
op Spitsbergen, hij is dan ook onze gids en leidt ons
over de bevroren fjorden en besneeuwde bergpassen
de komende dagen.
Voorbereiding
In de maanden hiervoor zijn de benodigde kleding-
stukken, foto apparatuur en de rest van de bagage
doorgesproken. Veel reserve accu’s, extra geheugen-
kaarten als opslag, een laptop is overbodig, we zullen
met sneeuwscooters en sledes zeven dagen rond-
trekken buiten de bewoonde wereld, dus opladen is
er niet bij. Het is dus belangrijk om zoveel mogelijk
camera magazine 12740 mei-juni 2010 41
TEKST & fotografie André Gilden
Een panorama vanaf Umstonfjellet
DevoetvandeVonPostbreen,degroottevaltpasopalsjeervoorstaat Rendieren in de Adventdalen Als mens ben je hier nog heel klein Onderweg op de sneeuwscooter Kamp in het Gipsdalen Kamp tijdens storm in het Gipsdalen

2. nagenoeg ontoegankelijk is en je alleen per boot
tochten kunt maken. Houd er wel rekening mee dat
Longyearbyen niet erg groot is, dus ook het hotel-
aanbod is niet groot en vol is vol. In Longyearbyen
zijn een aantal restaurants en ze sluiten hier meestal
vroeg, dus het is zaak niet te laat te gaan eten. Er is
niet veel groente en fruit, dit moet allemaal aange-
voerd worden en is dus ook behoorlijk duur. Op de
kaart staan ook plaatselijke gerechten als rendier en,
helaas, walvis.
De fototassen met alle apparatuur blijven gewoon
op de slee liggen, het is beter om het in de kou te
laten, bij binnenkomst zou het alleen maar conden-
seren met vocht. Er is hier geen criminaliteit. Er
wordt niet gestolen. Auto’s, huizen enz. alles staat
gewoon open. Het is wel even wennen om al je
dure spullen zo onbewaakt en uit het zicht buiten te
laten liggen.
Onderweg
Het beste is om de eerste dag met de sneeuw-
scooter een tocht rond Longyearbyen te maken.
Dit vooral om te wennen aan de sneeuwscooter
en een goede test om te zien of je meegenomen
kleding warm genoeg is en voldoet, indien er
iets niet warm genoeg is kan het in Longyearbyen
nog gekocht of gehuurd worden. Ik kwam er
die dag bijvoorbeeld achter, hoe de fototas moet
worden bevestigd op de slede. Bij Rheindalen
kwamen we onze eerste rendieren tegen. Ik
kreeg echter mijn fototas niet open, ik had te
veel riemen over de tas gedaan. De pakriemen
zitten vol met opgespat ijs van de scooter dat stijf
bevroren is (het is ondertussen ongeveer -18c).
Hierdoor kon ik diverse lenzen niet gebruiken
en moest ik het doen met mijn camera met
standaardlens.
Kamperen
Omdat we gebruik maakten van een Nederlander
als gids, betekent dit dat je hier niet in hutten kunt
overnachten en er werd dan ook gekampeerd met
zelf meegebrachte tenten en kookgerei. Het opzetten
van ons kamp deden we niet op het pakijs maar in
de sneeuw op het land. Het pakijs is het favoriete
gebied van de ijsbeer en daar wil je dus niet je
tent hebben staan. De temperatuur zakt ‘s avonds
richting de min 25 graden Celsius. Er wordt zo veel
mogelijk expeditie-eten gemaakt, dus gedroogd
voedsel met heet water aangemaakt. Dit is te koop
in de supermarkt van Longyearbyen. Op een avond
merk ik dat mijn oogleden geregeld vastvriezen en
deze steeds met mijn vingers moet ontdooien. Ook
stopt mijn camera ermee, de batterijen gaan dood.
Ik heb gelukkig verse in mijn binnenzak, maar ook
deze stoppen er al snel mee. Ik kijk op de tempera-
tuurmeter die we op een slee hebben liggen, het is
ondertussen bijna minus 35 graden Celsius! In de
slaapzak warmt het gelukkig snel op, het dons werkt
zo goed dat het zelfs heet in de slaapzak wordt.
Het enige wat nog goed beschermd en ingepakt
moet worden met een sjaal is mijn neus die uit de
slaapzak steekt!
Er is wel een schema voor de wacht nodig, er
loopt altijd iemand in het kamp om te waken
voor ijsberen. Hiervoor is een ratel voor lawaai
meegenomen en zijn het lichtpistool en de geweren
gehuurd. Gelukkig is het niet voorgekomen dat we
last van ijsberen bij het kamp hadden. Een ochtend
echter kruisten we een spoor van een ijsbeer. De
ijsbeer had die nacht op het pakijs, vlak voor ons
kamp gelopen. We hadden hem tijdens het wacht-
lopen niet ontdekt en hij heeft gelukkig het kamp
niet willen onderzoeken.
Het weer op Spitsbergen kan zeer wisselend zijn,
mooie dagen met zon wisselen af met dagen met
zware stormen en kou. Reken er dus op dat elke
dag het programma kan wijzigen en de dagindeling
bepaalt wordt door het weer, tenslotte bevind je
jezelf hier in het Arctische poolgebied en veilig-
heid gaat voor alles. Er zijn wel hulpdiensten, deze
kunnen gewaarschuwd worden met de meege-
brachte satelliettelefoon, maar er is ons goed duide-
lijk gemaakt dat de Noren alleen komen bij acuut
levensgevaar.
Fotografisch
Rondom Longyearbyen zijn de rendieren niet
bang voor de scooters als je ze langzaam benadert
en op de door hun gewenste afstand blijft en er is
goed aan hun reactie te zien wat deze afstand is.
Dan afstappen aan de andere zijde en de spullen
langzaam uit de tas halen. Achterop de scooter
heb ik een dagrugzak bevestigd en deze gebruik ik
als bonenzak. Na enige tijd zijn ze dan zo aan me
gewend dat er enkele gaan liggen, een bewijs dat ze
mij niet als bedreiging zien. Uiteindelijk beginnen
ze zelfs te eten, hiervoor schrapen ze met hun grote
hoeven de sneeuw weg zodat ze mos van de grond
kunnen eten. Er valt op Spitsbergen normaal onge-
veer 20 tot 30cm sneeuw in een jaar. Door deze
kleine hoeveelheid kunnen de rendieren het hele jaar
voedsel vinden. De grote hoeven zorgen ervoor dat
ze niet wegzakken in de dunne sneeuw.
Het landschap maakt echt alle ontberingen goed,
de weidsheid is enorm en de gletsjers nodigen uit
tot fotograferen. We stoppen dan ook meestal eerst
op afstand van een gletsjer, voor het maken van een
panorama serie. Ik maak een aantal foto’s met een
70-200 lens op een korte tele in portret formaat,
camera magazine 12742 mei-juni 2010 43
Rendieren in de mist Een Zonnehalo
Uitzicht op de Templet in de Tempelfjorden De Nordenskjöldbreen Naamschild op het middenplein van Pyramiden Het van Mijenfjorden

3. zorg ervoor dat mijn foto’s ongeveer 1/3 overlappen
en de belichting handmatig is ingesteld. Later thuis
kan ik ze met bijvoorbeeld Photoshop aan elkaar
maken. Hierna rijden we door tot aan de voet van
de gletsjer. De laatste 25 meter leggen we te voet
af vanwege de vele scheuren en omhoog stekende
ijsbrokken in het pakijs. Het ijs gaat loodrecht
omhoog met alle kleuren blauw, wit en grijs. De
ongeveer 50 tot 75 meter hoge wand maakt een
enorme indruk. Rondom hoor je het knappen
en drukken van het ijs met allerlei knallen. De
motieven om te fotograferen zijn overweldigend.
Diep blauwe stukken ijs, bevroren smeltwater aan
de voet van het ijs en uitstekende punten en brokken
tegen de blauwe lucht.
Ook enkele historische plaatsen, zijn een bezoek
waard. Zoals bijvoorbeeld Pyramiden, hier staat
midden in de leegte een Russische nederzetting,
compleet met flats, sporthal en alle bij de Socialis-
tische staat horende voorzieningen. Het is een oude
mijnnederzetting. In het plaatsje ademt alles nog
de oude 'Sovjetsfeer'. Er staan hier nog beelden van
Lenin die in de voormalige Sovjetlanden landen al
overal verdwenen zijn. Het is leuk om als afwisse-
ling wat van deze gebouwen in de lege omgeving te
fotograferen.
Houd wel rekening met de belichting in de sneeuw,
er zal afhankelijk van de situatie minimaal 1 stop
moeten worden overbelicht en soms zelfs 2 stops of
meer. Het is daarom belangrijk om zoveel mogelijk
het histogram achterop de camera te controleren
om vooral het wit in de sneeuw te houden. De licht-
meter van de camera zal het wit van de sneeuw als
neutraal grijs meten, afhankelijk van je eigen smaak
zal je bij een sneeuwstorm het beeld richting wit of
toch nog enigszins met grijs erin willen hebben. De
beelden zijn allemaal in NEF gemaakt, waardoor
de witbalans later eenvoudig is te controleren en aan
te passen met een witpunt of indien aanwezig even-
tueel een zwart punt.
De gebruikte foto apparatuur bestond uit een Nikon
D2Xs en een D700 met houder. Hierbij de lenzen,
Nikkor 18-35mm, 24-70mm, 70-200mm en een
500mm telelens incl. een 1.7 teleconverter. Een
enkele keer een polarisatie filter om het contrast wat
te verhogen of een warm filter tegen het overheer-
sende blauw in de sneeuw. Er is geen enkel probleem
met de apparatuur geweest. Alle camera’s en lenzen
zijn zeven dagen in deze kou buiten op de slee
geweest en hebben gewoon normaal gefunctioneerd.
Alleen op het moment dat de temperatuur onder de
minus 35 graden Celsius kwam, moest ik de batte-
rijen in mijn zak gaan stoppen om ze op te warmen.
Verder zaten de camera’s en lenzen, na zeven dagen
buiten te zijn geweest, helemaal onder de rijp en het
ijs zonder een krimp te geven.
Bereikbaarheid
In de winter met alle ijs en sneeuw, is Spitsbergen als
een droomlandschap, dat weinig mensen meemaken
en nog iets aparts om te fotograferen. Het heeft wel
een goede voorbereiding en conditie nodig. Er gaan
diverse vluchten van o.a. KLM en SAS naar Longy-
earbyen, vanaf Schiphol met een overstap in Oslo en
Tromsø. Reken op ongeveer
€3.000,- voor een week incl. huur van scooters en
de vlucht, het bedrag is echter sterk afhankelijk van
wat je wilt doen. Prijzen voor hotels en gidsen kun
je vinden op de site van het Toeristen bureau van
Spitsbergen, www.Svalbard.net.
camera magazine 12744
Stukken ijs aan de voet van een gletsjer IJsvormen uit het pakijs omhoogstekend
Een buste van Lenin in de nederzetting Pyramiden