2. Το ζύμωμα του χριστόψωμου θεωρείται έργο θείο και είναι έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Οι
γυναίκες φτιάχνουν τη ζύμη με ιδιαίτερη ευλάβεια και υπομονή. Το ζύμωμα είναι μια
ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι,
σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα, και κατά τη διάρκεια του ζημώματος λένε: "Ο Χριστός γεννιέται,
το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει." Πλάθουν το ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη και
φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες απ’ τη ζύμη. Στο
κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι ή ένα αυγό, συμβολίζοντας τη γονιμότητα.
Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί, αφού αυτό θα στηρίξει
τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας
πολλές ευχές.

3. Στην πόλη της Χίου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς υπάρχει
ένα έθιμο, τα αγιοβασιλιάτικα καραβάκια. Σύμφωνα με αυτό,
οι ενορίες κατασκευάζουν πλοία, σε σμύκρινση. Αυτά
συναγωνίζονται μεταξύ τους ως προς την ποιότητα
κατασκευής και ως προς την ομοιότητα με τα πραγματικά
πλοία, ενώ οι ομάδες, το πλήρωμα, του κάθε πλοίου
τραγουδούν κάλαντα.

4. Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας, από τις παραμονές των εορτών ο
νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο
γερό, το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Αυτό
ονομάζεται Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το
δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα,
στο τζάκι του σπιτιού. Η στάχτη των ξύλων αυτών προφύλασσε το
σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό.

5. Οι κοπέλες, τα χαράματα των Χριστουγέννων, αλλού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, πηγαίνουν στην πιο
κοντινή βρύση "για να κλέψουν το άκραντο νερό" (άκραντο, δηλαδή αμίλητο, γιατί δε βγάζουν λέξη σ’ όλη τη
διαδρομή). Αλείφουν τις βρύσες του χωριού με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει
και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και γλυκιά να είναι και η ζωή τους. Για να έχουν καλή σοδειά,
όταν φτάνουν εκεί, την "ταΐζουν", με διάφορες λιχουδιές, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς.
Όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση, αυτή θα ήταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο. Έπειτα ρίχνουν στη
στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, "κλέβουν νερό" και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να
πιούνε όλοι από το άκραντο νερό. Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν
στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.

6. Τα καρύδια είναι ένα παραδοσιακό ομαδικό παιχνίδι που παίζουν τα παιδιά. Οι κανόνες
του παιχνιδιού έχουν ως εξής: Κάποιο παιδί χαράζει στο χώμα μια ευθεία γραμμή.
Πάνω σ’ αυτή, κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά. Μετά, ο κάθε παίκτης με
τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή των καρυδιών,
σημαδεύει σκυφτός, και με το μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι του, κάποιο άλλο
καρύδι.
Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά
σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει, συνεχίζει ο επόμενος παίκτης. Το
παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να βγουν από τη γραμμή όλα τα καρύδια.

7. Κάθε χρόνο, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα μέλη του
πολιτιστικού συλλόγου ‘Καβακλή’ των Κουφαλίων Θεσσαλονίκης
ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης. Δεν λένε όμως τα κάλαντα,
αλλά μεταμφιέζονται σε καμήλες και φωνάζουν δυνατά διάφορα
συνθήματα. Σκοπός τους είναι να παραπλανήσουν τους στρατιώτες
του Ηρώδη που ψάχνουν να βρουν το νεογέννητο Ιησού, ώστε να μην
μπορέσουν να τον σκοτώσουν.