SlideShare a Scribd company logo
1 of 24
Download to read offline
Pengaturan kecepatan yang tepat pada sebuah kereta api akan 
mengefektifkan waktu tempuh yang diharapkan. 
A. Gerak, Jarak, dan 
Perpindahan 
B. Kelajuan dan 
Kecepatan 
C. Percepatan 
D. Gerak Lurus 
Beraturan 
E. Gerak Lurus 
Berubah 
Beraturan 
Bab 
3 
Gerak Lurus 
Hasil yang harus Anda capai: 
menerapkan konsep dan prinsip dasar kinematika dan dinamika benda titik. 
Setelah mempelajari bab ini, Anda harus mampu: 
'3?</69/6 2/ 033?57/ ;355B/9/ /:/A A?/@=?A/@7 93?3A/ 
/7)3@B/79/6D/9AB9303?/59/A/2/932/A/5/93?3A//7A3?@30BA 
235/ 8/2D/:F/ 
3?3A//7;3?B/9//:/AA?/@=?A/@7F/5:7A/@/53?/9F/?3:/A74 
:B?B@ 5/? 2//A 03?53?/9 2/?7 @/AB @A/@7B 93 @A/@7B :/7F/ 235/ 
A3/A D/9AB 27 /A/?/F/ ;/@77@ 6/?B@ ;3;3?67AB59/ 3?B0/6/ 
93:/8B/ 53?/9 93?3A/ /7 F/5 2793;B279/F/ @3A7/ D/9AB 
)/:/6 @/AB 3?@/75/ 35/?/35/?/ ;/8B 27 072/5 A?/@=?A/@7 
/2/:/6;317A/9/A39=:=5793?3A//7F/5F/;/2/03?9313/A/ 
A7557 /5/? 2//A ;353439A749/ D/9AB */6B9/6 2/ 0/5/7;// 
6B0B5/ /A/?/ 9313/A/ D/9AB 3?B0/6/ 9313/A/ 2/ 8/?/9 
A3;B6 +AB9 ;38/D/0F/ 2/ 6/?B@ ;3;3:/8/?7 0/0 77 235/ 
@/9@/;/ 
45 
menganalisis besaran Fisika pada gerak dengan kecepatan dan percepatan 
konstan 
Sumber: www.google-images.com
Tes Kompetensi Awal 
%-)%#*$('+)*$-*-+$*#$'%!+(%+(%*$-,%-$-%,!' 

 /9/63?032///A/?/8/?/92/3?72/6/ 
 /F/527;/9@B2235/9313/A/
/F/527;/9@B2235/93:/8B/ 

 /F/52/93A/6B7A3A/553?/9:B?B@03?/AB?/ 
2/53?/9:B?B@03?B0/603?/AB?/ 
A. Gerak, Jarak, dan Perpindahan 
3A79/ 2/ 03?8/:/ 2/?7 @B/AB A3;/A 93 A3;/A :/7 03?/?A7 2/ 
;3:/9B9/3?72/6/3;797/8B5/53?/9032/032//A/BB63D/ 
@33?A7 79/ 0B?B5 @332/ 93?3A/ /7 2/ 3@/D/A A3?0/5 ;3?B/9/ 03 
03?//1=A=653?/92/:/;93672B/@36/?76/?7!/27@B/AB032/279/A/ 
9/ 03?53?/9 879/ 032/ A3?@30BA ;35/:/;7 3?B0/6/ 932B2B9/ A3? 
6/2//1B/A3?A3AB$7@/:F/@30B/63@/D/A@32/5A3?0/5;3755/:9/ 
:/2/@/#/2/@/;/BB3@/D/A2//A278/279/@30/5/7A7A79/1B/ 
!79/ :/2/@/ 278/279/ @30/5/7 /1B/ 3@/D/A 279/A/9/ A3:/6 
03?53?/9A3?6/2/:/2/@/9/?3/932B2B9/3@/D/AA3?6/2/:/2/@/ 
@3A7/ D/9AB @3:/:B 03?B0/6 F/7AB @3;/97 8/B6 2/?7 :/2/@/ 9/ 
A3A/7 879/ 3@/D/A 278/279/ /1B/ A3?6/2/ 7:=A F/5 ;353;B27 
9/F/ 7:=A 279/A/9/ A72/9 03?53?/9 9/?3/ 932B2B9/ 7:=A A3?6/2/ 
3@/D/A F/5 2793;B279/ @3A7/ D/9AB A72/9 03?B0/6 *7A79A7A79 F/5 
27:/:B7 3@/D/A 27@30BA :7A/@/ #7A/@/ 3@/D/A @3?75 A3?:76/A 2/?7 
/@/ F/5 27A755/:9/F/ 
!/27 879/ @B/AB 032/ 03?B0/6 932B2B9/F/ 2/:/; @3:/5 D/9AB 
A3?A3AB A3?6/2/ A7A79 /1B/ 032/ A3?@30BA 279/A/9/ @32/5 03?53?/9 
)B/AB032/27@30BA03?53?/9:B?B@879/:7A/@/F/03?B/5/?7@:B?B@ :;B 
F/5;3;3:/8/?753?/9A//;3;3?6/A79/3F30/0F/27@30BA973;/A79/ 
@32/59/ 7:;B F/5 ;3;3:/8/?7 53?/9 235/ ;3;3?6/A79/ /A/B 
;3:70/A9/ 5/F/ @30/5/7 3F30/0 032/ 03?72/6 27@30BA 27/;79/ 
!/?/9/2/:/6/8/5:7A/@/F/527A3;B6=:36@B/AB032/2/:/; 
@3:/5 D/9AB A3?A3AB /:/; 7:;B 7@79/ 8/?/9 2/ /8/5 :7A/@/ 
;3;7:797 353?A7/ F/5 @/;/ '/8/5 :7A/@/ 2/ 8/?/9 932B/F/ 
;3?B/9/ 03@/?/ @9/:/? F/7AB 03@/?/ F/5 6/F/ ;3;7:797 03@/? @/8/ 
)30/5/7 1=A=6 2/ 03?/59/A 2/?7 ?B;/6 93 @39=:/6 '/2/ :7A/@/ 
F/5 @/;/ 8/?/9 F/5 27A3;B6 2/?7 ?B;/6 93 @39=:/6 93A79/ 2/ 
03?/59/A/2/:/6@/;/235/8/?/9F/527A3;B62/?7@39=:/693?B;/6 
93A79/ 2/ B:/5 :36 9/?3/ 8/?/9 A72/9 ;3;7:797 /?/6 8/?/9 @3:/:B 
03?7:/7 =@7A74 /:/; 6/: 77 8/?/9 A3?;/@B9 03@/?/ @9/:/? 
'3?72/6/ /2/:/6 3?B0/6/ 932B2B9/ @B/AB 032/ @3A3:/6 
03?53?/9 @3:/;/ @3:/5 D/9AB A3?A3AB '3?72/6/ ;3?B/9/ 03@/?/ 
C39A=? @36755/ @3:/7 ;3;7:797 03@/? 8B5/ ;3;7:797 /?/6 :36 9/?3/ 
7AB 3?72/6/ 2//A 03?6/?5/ =@7A74 /A/B 35/A74 
1. Perpindahan Sepanjang Sumbu-x 
'/2/ * 
	 @3=?/5 3532/?/ @332/ 03?53?/9 @3/8/5 
@B;0B=@7A74235/=@7@7/D/:27A7A79A7A79L
;)3A3:/6@/;/7 
27  A7A79 
 ; 3532/?/ @332/ 7AB 03?63A7 
Sumber: www.portalbrasil.com 
Gambar 3.1 
Pesawat bergerak terhadap 
landasan. Dapatkah pesawat 
tersebut dikatakan diam? 
46 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 
 !79/2/;38/AB69/@30B/60=:/2/@3:3;0/?93?A/@ 
2/?7 93A7557/ F/5 @/;/ @31/?/ 03?@/;// 2/ 
;35/0/79/53@39/B2/?/932B/032//9/A70/ 
27A//6@31/?/03?@/;/@/;/)3AB8B9/62/235/ 
3?F/A//A3?@30BA3;B9/9//:/@/F/
Gambar 3.2 
Perpindahan sepanjang sumbu-x 
positif. 
Ingatlah 
Gambar 3.3 
Perpindahan sepanjang sumbu-x 
negatif. 
kedudukan awal kedudukan akhir 
bergerak ke arah x positif 
A C 
B 
–4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 
posisi awal (x1) posisi akhir (x2) 
'=@7@7/D/:27A7A79/2/A7A79
L
;2/=@7@7/967?27A7A79/2/ 
A7A79
;'3?72/6/  2/?7A7A7993;3:3D/A7A7A79/2/:/6 
 L
 

;LL
;; 
//A279/A/9/0/6D/3532/?/@332/A3:/603?72/62/?7A7A79 
 93 A7A79  93 9// @38/B6  ; !/?/9 F/5 27A3;B6 @332/ 2/?7 
A7A79  93 A7A79  /2/:/6 ; 
'3?72/6/ @3/8/5 @B;0B 35/A74 @3:/:B ;3;7:797 /?/6 93 97?7 
kedudukan akhir bergerak ke arah x negatif kedudukan awal 
–4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 
arah gerak 
Tantangan 
untuk Anda 
A B (m) 
Gerak Lurus 47 
Contoh 3.1 
'3?6/A79/5/;0/?27@/;75 
)3@3=?/503?8/:/2/?7A7A79;3B8BA7A79 
3;B27/7/93;0/:793A3;/A@3;B:/F/7ABA7A79 
*3AB9/:/6 
/ 8/?/9@F/527A3;B6=?/57AB 
0 3?72/6/  =?/5A3?@30BA 
Perpindahan merupakan besaran 
vektor, dan jarak merupakan besaran 
skalar. 
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 
@33?A7 27AB8B99/ /2/ * 

 
'=@7@7 /D/: @332/ 27 A7A79  A7A79 
 ; 93;B27/ ;3:B1B? 2/ 03? 
63A7 27 A7A79  A7A79 L
 ; '3?72/6/   2/?7 A7A79  93 A7A79  235/ 
;3:3D/A7 A7A79  /2/:/6 
 L
 
L
;L
;L; 
//A279/A/9/0/6D/3532/?/@332/A3:/603?72/62/?7A7A79 
 93 A7A79  93 97?7 @38/B6  ; !/?/9 F/5 27A3;B6 @332/ 2/?7 A7A79 
93A7A79/2/:/6; 
/?7 383:/@/ A3?@30BA 2//A 27@7;B:9/ 6/:6/: @30/5/7 03?79BA 
/ !/?/9 ;3?B/9/ /8/5 :7A/@/ 53?/9 @30B/6 032/ F/5 A72/9 
;3;7:797 /?/6 2/ @3:/:B 03?A/2/ =@7A74 
0 '3?72/6/6/F/27A3AB9/=:36932B2B9//D/:2/932B2B9/ 
/967? 032/ 
1 '3?72/6/ 2//A 03?A/2/  /A/B 35/A74 L 03?5/AB5 /2/ 
/?/6 3?72/6/ 7AB 
Sebutkan peristiwa-peristiwa di 
sekitar Anda yang melibatkan 
konsep perpindahan dan jarak. 
A C 
B 
posisi awal (x1posisi akhir (x ) 2)
/ 
/ 	;	;
	; 
!/278/?/9F/527A3;B6=?/5A3?@30BA/2/:/6
	; 
0   
03@/?F//2/:/6 
 	;L	;	; 
!/27=?/5A3?@30BAA72/9;35/:/;73?72/6/=@7@7 
Contoh 3.2 
)30B/60=:/A37@2/?7932B2B9//D/:27A7A79;3553:7275@3/8/5:7A/@/ 
6755/93A7A79F/503?8/?/9;93;B27/8/AB62/?793A7557/;@/;/727A7A79 
2/03?63A7@33?A7/2/5/;0/?03?79BA 
*3AB9/:/6 
/ 8/?/9F/527A3;B60=:/ 
0 03@/?3?72/6/0=:/ 
/ 
/
;; 


; 
!/278/?/9F/527A3;B60=:/@3/8/5 
:7A/@//2/:/6

; 
0 0  
0
(6)2  (8)2 
	; 
A 
!/273?72/6/0=:/2/?7/D/:27A7A79@/;/7 
932B2B9//967?27A7A79/2/:/6
	; 
Tes Kompetensi Subbab A 
*#$'%!%-$-%,!' 

 !3:/@9/3?032///A/?/8/?/92/3?72/6/ 
 ;/A=?/5@7@D/03?8/:/27:7A/@/@33?A7/2/ 
5/;0/?03?79BA 
*3AB9/3?72/6/@3A7/@7@D/879/ 
/  @9/2/?03?8/:/2/?793 
0 !=9=03?8/:/2/?793 
1 %3::703?8/:/2/?793 
2 %33503?8/:/2/?793 
48 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 
6 m 
8 m 
B 
C 
x
#//5/@3/90=:/03?B9B?//8/5
		;2/ 
:30/?	;)303:B;03?;/70=:/(B::7;3:/9B9/ 
3;//@/ 235/ 03?:/?7 ;357A/?7 ://5/ 
@30/F/9
BA/?/7AB58/?/92/3?72/6/ 
F/5A3:/627A3;B6F/ 

 )339=?9/A/9;B:/;B:/03?/2//2/9==?27/AL
; 
93;B27/;3:=;/A6755/=@7@7F/;3;7:7979==?27/A
; *3AB9/ 8/?/9 2/ 3?72/6/ 9/A/9 
A3?@30BA 
B. Kelajuan dan Kecepatan 
)3?75 A3?8/27 9393:7?B/ 2/:/; ;3;/6/;7 353?A7/ 9313/A/ 2/ 
93:/8B//:/;7:;B7@79/9313/A/2/93:/8B/;3;7:797;/9/03?032/ 
/A/ M93:/8B/N 2/:/; 0/6/@/  55?7@ /2/:/6  @32/59/ 
9313/A/ /2/:/6  # 313/A/ @3:/:B 03?6B0B5/ 235/ 3? 
72/6/:369/?3/3?72/6/;3?B/9/03@/?/C39A=?9313/A/ 
2//A 03?7:/7 =@7A74 /A/B 35/A74 03?5/AB5 /2/ /?/6 3?72/6/ 
Kata Kunci 
• jarak 
• perpindahan
Gerak Lurus 49 
/5/7;// 235/ 93:/8B/ 3:/8B/ A72/9 03?6B0B5/ 235/ 
3?72/6/;3:/79/03?6B0B5/235/8/?/9)/:/6@/AB/:/AF/5 
275B/9/BAB9;35B9B?93:/8B//2/:/6/2/932/?// 
03?;=A=? @33?A7 * 
 
 ;3B8B99/ 93:/8B/ ;= 
A=?/2/@B/ABD/9AB:369/?3/8/?/9;3?B/9/03@/?/@9/:/?;/9/ 
93:/8B/ ;3?B/9/ 03@/?/ @9/:/? 
1. Kelajuan Rata-Rata (Besar Kecepatan Rata-Rata) 
'/2/ B;B;F/ @30B/6 932/?// F/5 @32/5 03?53?/9;35/:/;7 
93:/8B/ F/5 03?032/ @3A7/ @//A /: 77 03?5/AB5 /2/ A759/A 
93;/13A/ 27 8/:/ ?/F/ 2/ /9/ ;3?/@/ F/;/ 93A79/ /79 93 
2/?// 27 8/:/ 030/@ 6/;0/A/ /2759/ 93A79/ 2/ /79 
932/?//272/:/;9=A/F/5@3;7A2/?/;/7!/:/@3;7A2/?/;/7 
;3F30/09/ 93:/8B/ 932/?// A3?5/55B /2/59/2/5 93:/8B/ 
932/?/ A7557 ?32/6 0/69/ 03?63A7 ;7@/:F/ @//A A3?6/:/5 7AB 
:7A/@/ 93?3A/ /7 
$7@/:F/ 2/:/; 3?8/:// A3?@30BA 2/ ;33;B6 8/?/9 
	 9; 
2/:/; D/9AB  8/; ;/9/ 93:/8B/ ?/A/?/A/F/ /2/:/6 
3:/8B/ ?/A/?/A/  
8/?/9 A3;B6 
	 9; 
 
D/9AB A3;B6  8/; 
	9;8/; 
3:/8B/?/A/?/A//2/:/68/?/9A=A/:F/527A3;B6@3A7/@3:/5D/9AB 
A3?A3AB !79/ 93:/8B/ ?/A/?/A/ 27:/;0/59/ 235/    8/?/9 F/5 
27A3;B6 27:/;0/59/ 235/  2/ D/9AB A3;B6  @31/?/ ;/A3;/A7@ 
3?@/;//F/ 2//A 27AB:7@ 
 
  	 
 
3:/8B/ ?/A/?/A/ A3?;/@B9 03@/?/ @9/:/? 9/?3/ A72/9 03?5/AB5 
/2/ /?/6 3?72/6/ 2/?7 @30B/6 032/ 2/ 6/F/ 03?5/AB5 /2/ 
8/?/9 F/5 27A3;B6F/ 
 *
/2/:/6 5?/479 8/?/9 A3?6/2/ D/9AB  L  2B/ 032/ 
F/5 03?53?/9 235/ 9313/A/ 9=@A/ 
35/ ;3:76/A 93;7?75/ 5/?7@ 2/ 2//A ;33AB9/ 0/6D/ 
032/  :3076 13/A 2/?7/2/ 032/
L
 
Gambar 3.4 
Alat ukur kelajuan (speedometer) 
pada sepeda motor. 
Gambar 3.5 
Grafik jarak s terhadap waktu t 
dari benda A dan benda B. 
Mari Mencari Tahu 
/2/59/2/52/@B:7A;3;0/F/59/9313/A/@30B/6032/F/503?53?/9 
B/A:/62/4A/?F/5A3?27?7/A/@;77;/:
	032/F/503?53?/9@3?A/AB:7@9/93 
13/A/F/)30/5/71=A=69313/A/;=07:278/:/A=:2//A;31//7	9;8/; 
)3=?/5/A:3A03?:/?7;33;B68/?/9			;-/9ABF/5270BAB69/F/	;37A 
3?//93:/8B/?/A/?/A//A:3AA3?@30BA 
/ 
793A/6B7 
			; 	;37A 
			 ; 
	 ;37A 
 
  	 	 
 

		;;37A
;@ 
Jarak (s) 
Benda A 
Benda B 
Waktu( t) 
Contoh 3.3
Contoh 3.4 
G7G/63?5793@39=:/6;3532/?/7@332/235/93:/8B/A3A/	;@@3:/;/@ 
3?A/;/#7;/03:/@@39=03?79BAF/93:/8B/@332/F/
	;@6755/A70/27@39=:/6 
*3AB9/:/6 
/ 8/?/9F/527A3;B6G7G/62/?7?B;/693@39=:/6 
0 03@/?9313/A/?/A/?/A/@3:/;/3?8/:// 
/ 
793A/6B7 
 
	;@
@ 
 
	;@
@ 
/ !/?/9F/527A3;B6@3:/;/@3:/5D/9AB
2/ 

 

	;@@
		; 
 
	;@
@
	; 
!/?/92/?7?B;/693@39=:/6

		
		; 
!/278/?/9F/527A3;B6@3:/;/@3:/5D/9AB
2//2/:/6	; 
 
		; 
	; 
  
0 
  
   
 ;@ 
   
 
    

  
  
!/2793:/8B/?/A/?/A/@3:/;/3?8/:///2/:/6
;@ 
2. Kelajuan Sesaat (Besar Kecepatan Sesaat) 
3:/8B/ ?/A/?/A/ 03?032/ 235/ 93:/8B/ @3@//A 3:/8B/ ?/A/?/A/ 
@30B/6 032/ A72/9 27:76/A 2/?7 932B2B9/ 032/ A3?@30BA 03?/2/ A3A/7 
27A78/B2/?7@3:B?B63?8/://032/A3?@30BA2/:/;@3:/5D/9ABA3?A3AB 
3:/8B/ @3@//A 03?5/AB5 /2/ 932B2B9/ 032/ @//A 7AB 
$7@/:F/ 2/:/; 3?8/:// /8/?;/@7L$/?A/B?/ 93:/8B/ @30B/6 
0B@ @3/8/5 :7A/@/ A72/9 @3:/:B @/;/ '/2/ @//A ;3:/:B7 8/:/ ?/F/ 
93:/8B/ 0B@ 2//A ;3:30767 	 9;8/; 3A79/ ;3B8B AB8B/ 632/9 
03?63A7 0B@ 03?53?/9 235/ 93:/8B/ F/5 :3076 9317: /69/ @//A 
7@A7?/6/A 93:/8B/ 0B@ A3?@30BA @/;/ 235/ =: 3:/8B/ @3@//A @30B/6 
932/?// 2//A 27:76/A /2/  @//A 7AB '3?B0/6/ 8/?B; 
;313?;79/ 3?B0/6/ 93:/8B/ 2/?7 @30B/6 032/ 
+AB9 ;353A/6B7 93:/8B/ 932/?// /2/ @B/AB @//A 275B/9/ 
7:/7 :7;7A 2/?7 93:/8B/ ?/A/?/A/ /2/ @3:/5 D/9AB F/5 @/5/A 9317: 
F/7AB ;3239/A7 =: 
50 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 
  
lim 
  
0 
s 
t 
 
t
L 
3. Kecepatan Rata-Rata 
313/A/ ?/A/?/A/ @B/AB 032/ 03?5/AB5 /2/ 03@/? 2/ /?/6 
3?72/6/ @3?A/ @3:/5 D/9AB F/5 270BAB69/ )30B/6 932/?// 
F/5 03?53?/9 93 0/?/A /A/B 93 A7;B? 235/ 93:/8B/ F/5 @/;/ A72/9 
03?/?A7 ;3;7:797 9313/A/ F/5 @/;/ B:/ 9/?3/ 9313/A/ @/5/A 
03?5/AB5 /2/ /?/6 3?72/6/ !/27 9313/A/ 932/?// /2/ 
1=A=6 A3?@30BA 03?032/ 9/?3/ /?/6 3?72/6/F/ 03?032/ 
:369/?3/3?72/6/;3?B/9/03@/?/C39A=?9313/A/?/A/ 
?/A/ 8B5/ A3?;/@B9 03@/?/ C39A=? '3?@/;//F/ /2/:/6 @30/5/7 03?79BA 
313/A/ ?/A/?/A/  
3?72/6/ 
@3:/5 D/9AB 
Dengan mengendarai mobil, 
Melisa menempuh jarak sejauh 
z km dengan kecepatan 
x km/jam. Jika Melisa pulang 
kembali dengan menempuh jarak 
yang sama dengan kecepatan y 
km/jam, berapakah kecepatan 
pulang dan pergi Melisa? 
/?76/@7:3?67AB5/273?=:36:/8B?/A/?/A//A:3A/2/:/6
;@/:77A72/903?/?A7 
0/6D//A:3AA3?@30BA@3:/;/03?:/?7@3:/:B;3;7:79793:/8B/@303@/?
;@ 
Tantangan 
untuk Anda
Tantangan 
untuk Anda 
t 
Gerak Lurus 51 
0 
 
. 
 
 
 
3A3?/5/ 
0  3?72/6/ ; 
  @3:/5 D/9AB @ 
.  9313/A/ ?/A/?/A/ ;@ 
Contoh 3.5 
$ 
 $  
  
( 6m) (6m) 
10s 2s 
Mari Mencari Tahu 
'/2/(',(!
3?72/6/2/9313/A/?/A/?/A/03?7:/735/A74L 
7@9B@79/235/A3;/2/;/9/A/2/A3?@30BA 
4. Kecepatan Sesaat 
)30B/6 032/ F/5 03?53?/9 235/ 9313/A/ A3A/ @B:7A 278B;/7 
9/?3/ /2/ B;B;F/ 9313/A/ 53?/9 032/ @3:/:B 03?B0/6 313/A/ 
@3@//A/2/:/69313/A/53?/9@30B/6032/27@B/ABA7A79/2/:7A/@/F/ 
/2/ @//A A3?A3AB+AB9 ;353A/6B7 9313/A/ @3@//A @30B/6 032/ F/5 
03?53?/9 3?6/A79/ 5?/479 932B2B9/ A3?6/2/ D/9AB * 

 !79/ 
3?72/6/ 932B2B9/ @30B/6 032/ 2/:/; @3:/5 D/9AB F/5 @/5/A 
9317: F/7AB t  9313/A/ @3@//A /?A793: /2/:/6 @30/5/7 03?79BA 
:7; 
 
 	 
 
# 
  
   
 
 
*3B9B03?:/?7@3/8/5:7A/@/@33?A7 
/2/5/;0/?03?79BA 
)3A3:/6 03?:/?7  @ 932B2B9/ *3B9B 
/2/:/6 
   ; 2/ @3A3:/6 
	 @ 
932B2B9/F/ ;38/27   L ;
L
 
Gambar 3.6 
Grafik kecepatan sesaat 
Waktu (t) 
Kedudukan (y) 
y 
Tes Kompetensi Subbab B 
*#$'%!%-$-%,!' 

 )7?35/?03?:/?7;33;B68/?/9
BA/?/@3/8/5 

		;2/:/;D/9AB
@*3AB9/93:/8B/?/A/ 
?/A/2/9313/A/?/A/?/A/)7?35/? 
 ./@?7:03?53?/9@3/8/5@B;0B)3A3:/603?53?/9 
@3:/;/ 
  
 @ 932B2B9/ /?A793: 
  	 ; 
)3A3:/6 03?53?/9 @3:/;/    @ 932B2B9/ 
 / ? A 7 9 3 :     ; 7AB5 3?72/6/ 2/ 
9313/A/?/A/?/A//2/@3:/5D/9ABA3?@30BA
L
Kata Kunci 
• speed 
• velocity 
• kelajuan rata-rata 
7AB5:/63?72/6/  2/9313/A/?/A/?/A/:/?7*3B9B 
/ 
/   
L 

L;L;L
; 
!/273?72/6/F/5271//7*3B9B/2/:/6L
; 
0    
  
   
 
L
;@ 
!/279313/A/?/A/?/A/:/?7*3B9B/2/:/6L
;@ 
Seekor semut berjalan di lintasan 
lurus yang dianggap sebagai 
sumbu-x. 
Persamaan perpindahan semut 
pada sumbu-x adalah 
x = 4t2 + 10t – 2, dengan x dalam 
mm dan t dalam sekon. 
Hitung kecepatan rata-rata semut 
tersebut pada selang waktu antara 
t = 1s dan t = 2 s.
)339=? 93:717 03?8/:/ @3/8/5 5/?7@ :B?B@ 235/ 
3?@/;// 
3?@/;//
LL235/?/A/?/A/E2/:/;; 
2/A2/:/;@7AB59313/A/?/A/?/A/93:717/2/ 
@3:/5D/9AB 
/ /A/?/
@2/@ 
0 /A/?/
@2/
@
C. Percepatan 
$/@76 75/A9/6 2/ 353?A7/ 3?13/A/ #/9B9/ 9357/A/ 
03?79BA 77 
3?2/@/?9/ $,.,+ +$ 
 2//A 2/ /;/A7 0/6D/ /2/ 
@3A7/ @3:/5 D/9AB F/5 @/;/ A3?2//A 3?B0/6/ 8/?/9 F/5 27A3;B6 
=A=6 6/@7: ?39/;/ 3D/9AB 93A79 2//A 27:76/A /2/ * 
 
* 
 ;3B8B99/ 53?/9/ 3D/9AB 93A79 F/5 A3A/ /A/B 
03?53?/9 235/ 9313/A/ A3A/ * 
 ;3B8B99/ 53?/9 
F/5 ;35/:/;7 3?B0/6/ 9313/A/ /A/B 3?13/A/ 
'3?13/A/ 2//A 03?6/?5/ =@7A74 /A/B 35/A74 '3?13/A/ F/5 03? 
6/?5/ 35/A74 27@30BA  ;7@/:F/ /2/ 53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ 
2/ /2/ 353?3;/ ;=07: F/5 @32/5 03?53?/9 '3?13/A/  
   @31/?/ ;/A3;/A7@ 2//A 27AB:7@ 235/ 3?@/;// 03?79BA 
Gambar 3.7 
(a) 
(b) 
Hasil ketikan pada pewaktu ketik: 
(a) untuk gerak lurus beraturan 
(kecepatan tetap); 
(b) untuk gerak lurus berubah 
beraturan (percepatan tetap). 
3A3?/5/ 
  3?13/A/ ;@ 
   9313/A/ ;@ 
t  @3:/5D/9AB @ 
1. Percepatan Rata-Rata 
'3?13/A/ ?/A/?/A/ /2/:/6 6/@7: 0/57 3?B0/6/ 9313/A/ 235/ 
3?B0/6/ D/9AB 
'3?13/A/ ?/A/?/A/  
52 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 
3?B0/6/ 9313/A/ 
@3:/5 D/9AB

More Related Content

Similar to 04 bab3

06 bab5
06 bab506 bab5
06 bab51habib
 
Dscd 11-pl-9 defensor del pueblo
Dscd 11-pl-9 defensor del puebloDscd 11-pl-9 defensor del pueblo
Dscd 11-pl-9 defensor del pueblooblanca
 
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4Cristina Botea
 
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resizedDr. Allen Siegel
 
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROI
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROIReinvent Your Event Marketing for Higher ROI
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROIARTILLERY LLC
 
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]Bruno Borges
 
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakatOperator Warnet Vast Raha
 

Similar to 04 bab3 (7)

06 bab5
06 bab506 bab5
06 bab5
 
Dscd 11-pl-9 defensor del pueblo
Dscd 11-pl-9 defensor del puebloDscd 11-pl-9 defensor del pueblo
Dscd 11-pl-9 defensor del pueblo
 
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
 
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
 
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROI
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROIReinvent Your Event Marketing for Higher ROI
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROI
 
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
 
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
 

More from 1habib

Flowchart
FlowchartFlowchart
Flowchart1habib
 
Cara instalasi adobe premier pro 1
Cara instalasi adobe premier pro 1Cara instalasi adobe premier pro 1
Cara instalasi adobe premier pro 11habib
 
Flowchart
FlowchartFlowchart
Flowchart1habib
 

More from 1habib (20)

Flowchart
FlowchartFlowchart
Flowchart
 
Cara instalasi adobe premier pro 1
Cara instalasi adobe premier pro 1Cara instalasi adobe premier pro 1
Cara instalasi adobe premier pro 1
 
Flowchart
FlowchartFlowchart
Flowchart
 
Bab 7
Bab 7Bab 7
Bab 7
 
Bab 6
Bab 6Bab 6
Bab 6
 
Bab 5
Bab 5Bab 5
Bab 5
 
Bab 4
Bab 4Bab 4
Bab 4
 
Bab 3
Bab 3Bab 3
Bab 3
 
Bab 2
Bab 2Bab 2
Bab 2
 
Bab 1
Bab 1Bab 1
Bab 1
 
Bab 4
Bab 4Bab 4
Bab 4
 
Bab 3
Bab 3Bab 3
Bab 3
 
Bab 2
Bab 2Bab 2
Bab 2
 
Bab 1
Bab 1Bab 1
Bab 1
 
Bab 7
Bab 7Bab 7
Bab 7
 
Bab 6
Bab 6Bab 6
Bab 6
 
Bab 5
Bab 5Bab 5
Bab 5
 
Bab 3
Bab 3Bab 3
Bab 3
 
Bab 2
Bab 2Bab 2
Bab 2
 
Bab 1
Bab 1Bab 1
Bab 1
 

04 bab3

  • 1. Pengaturan kecepatan yang tepat pada sebuah kereta api akan mengefektifkan waktu tempuh yang diharapkan. A. Gerak, Jarak, dan Perpindahan B. Kelajuan dan Kecepatan C. Percepatan D. Gerak Lurus Beraturan E. Gerak Lurus Berubah Beraturan Bab 3 Gerak Lurus Hasil yang harus Anda capai: menerapkan konsep dan prinsip dasar kinematika dan dinamika benda titik. Setelah mempelajari bab ini, Anda harus mampu: '3?</69/6 2/ 033?57/ ;355B/9/ /:/A A?/@=?A/@7 93?3A/ /7)3@B/79/6D/9AB9303?/59/A/2/932/A/5/93?3A//7A3?@30BA 235/ 8/2D/:F/ 3?3A//7;3?B/9//:/AA?/@=?A/@7F/5:7A/@/53?/9F/?3:/A74 :B?B@ 5/? 2//A 03?53?/9 2/?7 @/AB @A/@7B 93 @A/@7B :/7F/ 235/ A3/A D/9AB 27 /A/?/F/ ;/@77@ 6/?B@ ;3;3?67AB59/ 3?B0/6/ 93:/8B/ 53?/9 93?3A/ /7 F/5 2793;B279/F/ @3A7/ D/9AB )/:/6 @/AB 3?@/75/ 35/?/35/?/ ;/8B 27 072/5 A?/@=?A/@7 /2/:/6;317A/9/A39=:=5793?3A//7F/5F/;/2/03?9313/A/ A7557 /5/? 2//A ;353439A749/ D/9AB */6B9/6 2/ 0/5/7;// 6B0B5/ /A/?/ 9313/A/ D/9AB 3?B0/6/ 9313/A/ 2/ 8/?/9 A3;B6 +AB9 ;38/D/0F/ 2/ 6/?B@ ;3;3:/8/?7 0/0 77 235/ @/9@/;/ 45 menganalisis besaran Fisika pada gerak dengan kecepatan dan percepatan konstan Sumber: www.google-images.com
  • 2. Tes Kompetensi Awal %-)%#*$('+)*$-*-+$*#$'%!+(%+(%*$-,%-$-%,!' /9/63?032///A/?/8/?/92/3?72/6/ /F/527;/9@B2235/9313/A/
  • 3. /F/527;/9@B2235/93:/8B/ /F/52/93A/6B7A3A/553?/9:B?B@03?/AB?/ 2/53?/9:B?B@03?B0/603?/AB?/ A. Gerak, Jarak, dan Perpindahan 3A79/ 2/ 03?8/:/ 2/?7 @B/AB A3;/A 93 A3;/A :/7 03?/?A7 2/ ;3:/9B9/3?72/6/3;797/8B5/53?/9032/032//A/BB63D/ @33?A7 79/ 0B?B5 @332/ 93?3A/ /7 2/ 3@/D/A A3?0/5 ;3?B/9/ 03 03?//1=A=653?/92/:/;93672B/@36/?76/?7!/27@B/AB032/279/A/ 9/ 03?53?/9 879/ 032/ A3?@30BA ;35/:/;7 3?B0/6/ 932B2B9/ A3? 6/2//1B/A3?A3AB$7@/:F/@30B/63@/D/A@32/5A3?0/5;3755/:9/ :/2/@/#/2/@/;/BB3@/D/A2//A278/279/@30/5/7A7A79/1B/ !79/ :/2/@/ 278/279/ @30/5/7 /1B/ 3@/D/A 279/A/9/ A3:/6 03?53?/9A3?6/2/:/2/@/9/?3/932B2B9/3@/D/AA3?6/2/:/2/@/ @3A7/ D/9AB @3:/:B 03?B0/6 F/7AB @3;/97 8/B6 2/?7 :/2/@/ 9/ A3A/7 879/ 3@/D/A 278/279/ /1B/ A3?6/2/ 7:=A F/5 ;353;B27 9/F/ 7:=A 279/A/9/ A72/9 03?53?/9 9/?3/ 932B2B9/ 7:=A A3?6/2/ 3@/D/A F/5 2793;B279/ @3A7/ D/9AB A72/9 03?B0/6 *7A79A7A79 F/5 27:/:B7 3@/D/A 27@30BA :7A/@/ #7A/@/ 3@/D/A @3?75 A3?:76/A 2/?7 /@/ F/5 27A755/:9/F/ !/27 879/ @B/AB 032/ 03?B0/6 932B2B9/F/ 2/:/; @3:/5 D/9AB A3?A3AB A3?6/2/ A7A79 /1B/ 032/ A3?@30BA 279/A/9/ @32/5 03?53?/9 )B/AB032/27@30BA03?53?/9:B?B@879/:7A/@/F/03?B/5/?7@:B?B@ :;B F/5;3;3:/8/?753?/9A//;3;3?6/A79/3F30/0F/27@30BA973;/A79/ @32/59/ 7:;B F/5 ;3;3:/8/?7 53?/9 235/ ;3;3?6/A79/ /A/B ;3:70/A9/ 5/F/ @30/5/7 3F30/0 032/ 03?72/6 27@30BA 27/;79/ !/?/9/2/:/6/8/5:7A/@/F/527A3;B6=:36@B/AB032/2/:/; @3:/5 D/9AB A3?A3AB /:/; 7:;B 7@79/ 8/?/9 2/ /8/5 :7A/@/ ;3;7:797 353?A7/ F/5 @/;/ '/8/5 :7A/@/ 2/ 8/?/9 932B/F/ ;3?B/9/ 03@/?/ @9/:/? F/7AB 03@/?/ F/5 6/F/ ;3;7:797 03@/? @/8/ )30/5/7 1=A=6 2/ 03?/59/A 2/?7 ?B;/6 93 @39=:/6 '/2/ :7A/@/ F/5 @/;/ 8/?/9 F/5 27A3;B6 2/?7 ?B;/6 93 @39=:/6 93A79/ 2/ 03?/59/A/2/:/6@/;/235/8/?/9F/527A3;B62/?7@39=:/693?B;/6 93A79/ 2/ B:/5 :36 9/?3/ 8/?/9 A72/9 ;3;7:797 /?/6 8/?/9 @3:/:B 03?7:/7 =@7A74 /:/; 6/: 77 8/?/9 A3?;/@B9 03@/?/ @9/:/? '3?72/6/ /2/:/6 3?B0/6/ 932B2B9/ @B/AB 032/ @3A3:/6 03?53?/9 @3:/;/ @3:/5 D/9AB A3?A3AB '3?72/6/ ;3?B/9/ 03@/?/ C39A=? @36755/ @3:/7 ;3;7:797 03@/? 8B5/ ;3;7:797 /?/6 :36 9/?3/ 7AB 3?72/6/ 2//A 03?6/?5/ =@7A74 /A/B 35/A74 1. Perpindahan Sepanjang Sumbu-x '/2/ * @3=?/5 3532/?/ @332/ 03?53?/9 @3/8/5 @B;0B=@7A74235/=@7@7/D/:27A7A79A7A79L ;)3A3:/6@/;/7 27 A7A79 ; 3532/?/ @332/ 7AB 03?63A7 Sumber: www.portalbrasil.com Gambar 3.1 Pesawat bergerak terhadap landasan. Dapatkah pesawat tersebut dikatakan diam? 46 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X !79/2/;38/AB69/@30B/60=:/2/@3:3;0/?93?A/@ 2/?7 93A7557/ F/5 @/;/ @31/?/ 03?@/;// 2/ ;35/0/79/53@39/B2/?/932B/032//9/A70/ 27A//6@31/?/03?@/;/@/;/)3AB8B9/62/235/ 3?F/A//A3?@30BA3;B9/9//:/@/F/
  • 4. Gambar 3.2 Perpindahan sepanjang sumbu-x positif. Ingatlah Gambar 3.3 Perpindahan sepanjang sumbu-x negatif. kedudukan awal kedudukan akhir bergerak ke arah x positif A C B –4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 posisi awal (x1) posisi akhir (x2) '=@7@7/D/:27A7A79/2/A7A79 L ;2/=@7@7/967?27A7A79/2/ A7A79 ;'3?72/6/ 2/?7A7A7993;3:3D/A7A7A79/2/:/6 L ;LL ;; //A279/A/9/0/6D/3532/?/@332/A3:/603?72/62/?7A7A79 93 A7A79 93 9// @38/B6 ; !/?/9 F/5 27A3;B6 @332/ 2/?7 A7A79 93 A7A79 /2/:/6 ; '3?72/6/ @3/8/5 @B;0B 35/A74 @3:/:B ;3;7:797 /?/6 93 97?7 kedudukan akhir bergerak ke arah x negatif kedudukan awal –4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 arah gerak Tantangan untuk Anda A B (m) Gerak Lurus 47 Contoh 3.1 '3?6/A79/5/;0/?27@/;75 )3@3=?/503?8/:/2/?7A7A79;3B8BA7A79 3;B27/7/93;0/:793A3;/A@3;B:/F/7ABA7A79 *3AB9/:/6 / 8/?/9@F/527A3;B6=?/57AB 0 3?72/6/ =?/5A3?@30BA Perpindahan merupakan besaran vektor, dan jarak merupakan besaran skalar. 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 @33?A7 27AB8B99/ /2/ * '=@7@7 /D/: @332/ 27 A7A79 A7A79 ; 93;B27/ ;3:B1B? 2/ 03? 63A7 27 A7A79 A7A79 L ; '3?72/6/ 2/?7 A7A79 93 A7A79 235/ ;3:3D/A7 A7A79 /2/:/6 L L ;L ;L; //A279/A/9/0/6D/3532/?/@332/A3:/603?72/62/?7A7A79 93 A7A79 93 97?7 @38/B6 ; !/?/9 F/5 27A3;B6 @332/ 2/?7 A7A79 93A7A79/2/:/6; /?7 383:/@/ A3?@30BA 2//A 27@7;B:9/ 6/:6/: @30/5/7 03?79BA / !/?/9 ;3?B/9/ /8/5 :7A/@/ 53?/9 @30B/6 032/ F/5 A72/9 ;3;7:797 /?/6 2/ @3:/:B 03?A/2/ =@7A74 0 '3?72/6/6/F/27A3AB9/=:36932B2B9//D/:2/932B2B9/ /967? 032/ 1 '3?72/6/ 2//A 03?A/2/ /A/B 35/A74 L 03?5/AB5 /2/ /?/6 3?72/6/ 7AB Sebutkan peristiwa-peristiwa di sekitar Anda yang melibatkan konsep perpindahan dan jarak. A C B posisi awal (x1posisi akhir (x ) 2)
  • 5. / / ; ; ; !/278/?/9F/527A3;B6=?/5A3?@30BA/2/:/6 ; 0 03@/?F//2/:/6 ;L ; ; !/27=?/5A3?@30BAA72/9;35/:/;73?72/6/=@7@7 Contoh 3.2 )30B/60=:/A37@2/?7932B2B9//D/:27A7A79;3553:7275@3/8/5:7A/@/ 6755/93A7A79F/503?8/?/9;93;B27/8/AB62/?793A7557/;@/;/727A7A79 2/03?63A7@33?A7/2/5/;0/?03?79BA *3AB9/:/6 / 8/?/9F/527A3;B60=:/ 0 03@/?3?72/6/0=:/ / /
  • 6. ;; ; !/278/?/9F/527A3;B60=:/@3/8/5 :7A/@//2/:/6 ; 0 0 0
  • 7. (6)2 (8)2 ; A !/273?72/6/0=:/2/?7/D/:27A7A79@/;/7 932B2B9//967?27A7A79/2/:/6 ; Tes Kompetensi Subbab A *#$'%!%-$-%,!' !3:/@9/3?032///A/?/8/?/92/3?72/6/ ;/A=?/5@7@D/03?8/:/27:7A/@/@33?A7/2/ 5/;0/?03?79BA *3AB9/3?72/6/@3A7/@7@D/879/ / @9/2/?03?8/:/2/?793 0 !=9=03?8/:/2/?793 1 %3::703?8/:/2/?793 2 %33503?8/:/2/?793 48 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 6 m 8 m B C x
  • 9. BA/?/7AB58/?/92/3?72/6/ F/5A3:/627A3;B6F/ )339=?9/A/9;B:/;B:/03?/2//2/9==?27/AL
  • 11. ; *3AB9/ 8/?/9 2/ 3?72/6/ 9/A/9 A3?@30BA B. Kelajuan dan Kecepatan )3?75 A3?8/27 9393:7?B/ 2/:/; ;3;/6/;7 353?A7/ 9313/A/ 2/ 93:/8B//:/;7:;B7@79/9313/A/2/93:/8B/;3;7:797;/9/03?032/ /A/ M93:/8B/N 2/:/; 0/6/@/ 55?7@ /2/:/6 @32/59/ 9313/A/ /2/:/6 # 313/A/ @3:/:B 03?6B0B5/ 235/ 3? 72/6/:369/?3/3?72/6/;3?B/9/03@/?/C39A=?9313/A/ 2//A 03?7:/7 =@7A74 /A/B 35/A74 03?5/AB5 /2/ /?/6 3?72/6/ Kata Kunci • jarak • perpindahan
  • 12. Gerak Lurus 49 /5/7;// 235/ 93:/8B/ 3:/8B/ A72/9 03?6B0B5/ 235/ 3?72/6/;3:/79/03?6B0B5/235/8/?/9)/:/6@/AB/:/AF/5 275B/9/BAB9;35B9B?93:/8B//2/:/6/2/932/?// 03?;=A=? @33?A7 * ;3B8B99/ 93:/8B/ ;= A=?/2/@B/ABD/9AB:369/?3/8/?/9;3?B/9/03@/?/@9/:/?;/9/ 93:/8B/ ;3?B/9/ 03@/?/ @9/:/? 1. Kelajuan Rata-Rata (Besar Kecepatan Rata-Rata) '/2/ B;B;F/ @30B/6 932/?// F/5 @32/5 03?53?/9;35/:/;7 93:/8B/ F/5 03?032/ @3A7/ @//A /: 77 03?5/AB5 /2/ A759/A 93;/13A/ 27 8/:/ ?/F/ 2/ /9/ ;3?/@/ F/;/ 93A79/ /79 93 2/?// 27 8/:/ 030/@ 6/;0/A/ /2759/ 93A79/ 2/ /79 932/?//272/:/;9=A/F/5@3;7A2/?/;/7!/:/@3;7A2/?/;/7 ;3F30/09/ 93:/8B/ 932/?// A3?5/55B /2/59/2/5 93:/8B/ 932/?/ A7557 ?32/6 0/69/ 03?63A7 ;7@/:F/ @//A A3?6/:/5 7AB :7A/@/ 93?3A/ /7 $7@/:F/ 2/:/; 3?8/:// A3?@30BA 2/ ;33;B6 8/?/9 9; 2/:/; D/9AB 8/; ;/9/ 93:/8B/ ?/A/?/A/F/ /2/:/6 3:/8B/ ?/A/?/A/ 8/?/9 A3;B6 9; D/9AB A3;B6 8/; 9;8/; 3:/8B/?/A/?/A//2/:/68/?/9A=A/:F/527A3;B6@3A7/@3:/5D/9AB A3?A3AB !79/ 93:/8B/ ?/A/?/A/ 27:/;0/59/ 235/ 8/?/9 F/5 27A3;B6 27:/;0/59/ 235/ 2/ D/9AB A3;B6 @31/?/ ;/A3;/A7@ 3?@/;//F/ 2//A 27AB:7@ 3:/8B/ ?/A/?/A/ A3?;/@B9 03@/?/ @9/:/? 9/?3/ A72/9 03?5/AB5 /2/ /?/6 3?72/6/ 2/?7 @30B/6 032/ 2/ 6/F/ 03?5/AB5 /2/ 8/?/9 F/5 27A3;B6F/ *
  • 13. /2/:/6 5?/479 8/?/9 A3?6/2/ D/9AB L 2B/ 032/ F/5 03?53?/9 235/ 9313/A/ 9=@A/ 35/ ;3:76/A 93;7?75/ 5/?7@ 2/ 2//A ;33AB9/ 0/6D/ 032/ :3076 13/A 2/?7/2/ 032/
  • 14. L Gambar 3.4 Alat ukur kelajuan (speedometer) pada sepeda motor. Gambar 3.5 Grafik jarak s terhadap waktu t dari benda A dan benda B. Mari Mencari Tahu /2/59/2/52/@B:7A;3;0/F/59/9313/A/@30B/6032/F/503?53?/9 B/A:/62/4A/?F/5A3?27?7/A/@;77;/: 032/F/503?53?/9@3?A/AB:7@9/93 13/A/F/)30/5/71=A=69313/A/;=07:278/:/A=:2//A;31//7 9;8/; )3=?/5/A:3A03?:/?7;33;B68/?/9 ;-/9ABF/5270BAB69/F/ ;37A 3?//93:/8B/?/A/?/A//A:3AA3?@30BA / 793A/6B7 ; ;37A ; ;37A ;;37A ;@ Jarak (s) Benda A Benda B Waktu( t) Contoh 3.3
  • 15. Contoh 3.4 G7G/63?5793@39=:/6;3532/?/7@332/235/93:/8B/A3A/ ;@@3:/;/@ 3?A/;/#7;/03:/@@39=03?79BAF/93:/8B/@332/F/ ;@6755/A70/27@39=:/6 *3AB9/:/6 / 8/?/9F/527A3;B6G7G/62/?7?B;/693@39=:/6 0 03@/?9313/A/?/A/?/A/@3:/;/3?8/:// / 793A/6B7 ;@ @ ;@ @ / !/?/9F/527A3;B6@3:/;/@3:/5D/9AB 2/ ;@@ ; ;@ @ ; !/?/92/?7?B;/693@39=:/6 ; !/278/?/9F/527A3;B6@3:/;/@3:/5D/9AB 2//2/:/6 ; ; ; 0 ;@ !/2793:/8B/?/A/?/A/@3:/;/3?8/:///2/:/6 ;@ 2. Kelajuan Sesaat (Besar Kecepatan Sesaat) 3:/8B/ ?/A/?/A/ 03?032/ 235/ 93:/8B/ @3@//A 3:/8B/ ?/A/?/A/ @30B/6 032/ A72/9 27:76/A 2/?7 932B2B9/ 032/ A3?@30BA 03?/2/ A3A/7 27A78/B2/?7@3:B?B63?8/://032/A3?@30BA2/:/;@3:/5D/9ABA3?A3AB 3:/8B/ @3@//A 03?5/AB5 /2/ 932B2B9/ 032/ @//A 7AB $7@/:F/ 2/:/; 3?8/:// /8/?;/@7L$/?A/B?/ 93:/8B/ @30B/6 0B@ @3/8/5 :7A/@/ A72/9 @3:/:B @/;/ '/2/ @//A ;3:/:B7 8/:/ ?/F/ 93:/8B/ 0B@ 2//A ;3:30767 9;8/; 3A79/ ;3B8B AB8B/ 632/9 03?63A7 0B@ 03?53?/9 235/ 93:/8B/ F/5 :3076 9317: /69/ @//A 7@A7?/6/A 93:/8B/ 0B@ A3?@30BA @/;/ 235/ =: 3:/8B/ @3@//A @30B/6 932/?// 2//A 27:76/A /2/ @//A 7AB '3?B0/6/ 8/?B; ;313?;79/ 3?B0/6/ 93:/8B/ 2/?7 @30B/6 032/ +AB9 ;353A/6B7 93:/8B/ 932/?// /2/ @B/AB @//A 275B/9/ 7:/7 :7;7A 2/?7 93:/8B/ ?/A/?/A/ /2/ @3:/5 D/9AB F/5 @/5/A 9317: F/7AB ;3239/A7 =: 50 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X lim 0 s t t
  • 16. L 3. Kecepatan Rata-Rata 313/A/ ?/A/?/A/ @B/AB 032/ 03?5/AB5 /2/ 03@/? 2/ /?/6 3?72/6/ @3?A/ @3:/5 D/9AB F/5 270BAB69/ )30B/6 932/?// F/5 03?53?/9 93 0/?/A /A/B 93 A7;B? 235/ 93:/8B/ F/5 @/;/ A72/9 03?/?A7 ;3;7:797 9313/A/ F/5 @/;/ B:/ 9/?3/ 9313/A/ @/5/A 03?5/AB5 /2/ /?/6 3?72/6/ !/27 9313/A/ 932/?// /2/ 1=A=6 A3?@30BA 03?032/ 9/?3/ /?/6 3?72/6/F/ 03?032/ :369/?3/3?72/6/;3?B/9/03@/?/C39A=?9313/A/?/A/ ?/A/ 8B5/ A3?;/@B9 03@/?/ C39A=? '3?@/;//F/ /2/:/6 @30/5/7 03?79BA 313/A/ ?/A/?/A/ 3?72/6/ @3:/5 D/9AB Dengan mengendarai mobil, Melisa menempuh jarak sejauh z km dengan kecepatan x km/jam. Jika Melisa pulang kembali dengan menempuh jarak yang sama dengan kecepatan y km/jam, berapakah kecepatan pulang dan pergi Melisa? /?76/@7:3?67AB5/273?=:36:/8B?/A/?/A//A:3A/2/:/6 ;@/:77A72/903?/?A7 0/6D//A:3AA3?@30BA@3:/;/03?:/?7@3:/:B;3;7:79793:/8B/@303@/? ;@ Tantangan untuk Anda
  • 17. Tantangan untuk Anda t Gerak Lurus 51 0 . 3A3?/5/ 0 3?72/6/ ; @3:/5 D/9AB @ . 9313/A/ ?/A/?/A/ ;@ Contoh 3.5 $ $ ( 6m) (6m) 10s 2s Mari Mencari Tahu '/2/(',(!
  • 18. 3?72/6/2/9313/A/?/A/?/A/03?7:/735/A74L 7@9B@79/235/A3;/2/;/9/A/2/A3?@30BA 4. Kecepatan Sesaat )30B/6 032/ F/5 03?53?/9 235/ 9313/A/ A3A/ @B:7A 278B;/7 9/?3/ /2/ B;B;F/ 9313/A/ 53?/9 032/ @3:/:B 03?B0/6 313/A/ @3@//A/2/:/69313/A/53?/9@30B/6032/27@B/ABA7A79/2/:7A/@/F/ /2/ @//A A3?A3AB+AB9 ;353A/6B7 9313/A/ @3@//A @30B/6 032/ F/5 03?53?/9 3?6/A79/ 5?/479 932B2B9/ A3?6/2/ D/9AB * !79/ 3?72/6/ 932B2B9/ @30B/6 032/ 2/:/; @3:/5 D/9AB F/5 @/5/A 9317: F/7AB t 9313/A/ @3@//A /?A793: /2/:/6 @30/5/7 03?79BA :7; # *3B9B03?:/?7@3/8/5:7A/@/@33?A7 /2/5/;0/?03?79BA )3A3:/6 03?:/?7 @ 932B2B9/ *3B9B /2/:/6 ; 2/ @3A3:/6 @ 932B2B9/F/ ;38/27 L ;
  • 19. L Gambar 3.6 Grafik kecepatan sesaat Waktu (t) Kedudukan (y) y Tes Kompetensi Subbab B *#$'%!%-$-%,!' )7?35/?03?:/?7;33;B68/?/9 BA/?/@3/8/5 ;2/:/;D/9AB @*3AB9/93:/8B/?/A/ ?/A/2/9313/A/?/A/?/A/)7?35/? ./@?7:03?53?/9@3/8/5@B;0B)3A3:/603?53?/9 @3:/;/ @ 932B2B9/ /?A793: ; )3A3:/6 03?53?/9 @3:/;/ @ 932B2B9/ / ? A 7 9 3 : ; 7AB5 3?72/6/ 2/ 9313/A/?/A/?/A//2/@3:/5D/9ABA3?@30BA
  • 20. L
  • 21. Kata Kunci • speed • velocity • kelajuan rata-rata 7AB5:/63?72/6/ 2/9313/A/?/A/?/A/:/?7*3B9B / / L L;L;L ; !/273?72/6/F/5271//7*3B9B/2/:/6L ; 0 L ;@ !/279313/A/?/A/?/A/:/?7*3B9B/2/:/6L ;@ Seekor semut berjalan di lintasan lurus yang dianggap sebagai sumbu-x. Persamaan perpindahan semut pada sumbu-x adalah x = 4t2 + 10t – 2, dengan x dalam mm dan t dalam sekon. Hitung kecepatan rata-rata semut tersebut pada selang waktu antara t = 1s dan t = 2 s.
  • 22. )339=? 93:717 03?8/:/ @3/8/5 5/?7@ :B?B@ 235/ 3?@/;// 3?@/;// LL235/?/A/?/A/E2/:/;; 2/A2/:/;@7AB59313/A/?/A/?/A/93:717/2/ @3:/5D/9AB / /A/?/ @2/@ 0 /A/?/
  • 23. @2/ @
  • 24. C. Percepatan $/@76 75/A9/6 2/ 353?A7/ 3?13/A/ #/9B9/ 9357/A/ 03?79BA 77 3?2/@/?9/ $,.,+ +$ 2//A 2/ /;/A7 0/6D/ /2/ @3A7/ @3:/5 D/9AB F/5 @/;/ A3?2//A 3?B0/6/ 8/?/9 F/5 27A3;B6 =A=6 6/@7: ?39/;/ 3D/9AB 93A79 2//A 27:76/A /2/ * * ;3B8B99/ 53?/9/ 3D/9AB 93A79 F/5 A3A/ /A/B 03?53?/9 235/ 9313/A/ A3A/ * ;3B8B99/ 53?/9 F/5 ;35/:/;7 3?B0/6/ 9313/A/ /A/B 3?13/A/ '3?13/A/ 2//A 03?6/?5/ =@7A74 /A/B 35/A74 '3?13/A/ F/5 03? 6/?5/ 35/A74 27@30BA ;7@/:F/ /2/ 53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ 2/ /2/ 353?3;/ ;=07: F/5 @32/5 03?53?/9 '3?13/A/ @31/?/ ;/A3;/A7@ 2//A 27AB:7@ 235/ 3?@/;// 03?79BA Gambar 3.7 (a) (b) Hasil ketikan pada pewaktu ketik: (a) untuk gerak lurus beraturan (kecepatan tetap); (b) untuk gerak lurus berubah beraturan (percepatan tetap). 3A3?/5/ 3?13/A/ ;@ 9313/A/ ;@ t @3:/5D/9AB @ 1. Percepatan Rata-Rata '3?13/A/ ?/A/?/A/ /2/:/6 6/@7: 0/57 3?B0/6/ 9313/A/ 235/ 3?B0/6/ D/9AB '3?13/A/ ?/A/?/A/ 52 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 3?B0/6/ 9313/A/ @3:/5 D/9AB
  • 25. L Aktivitas Fisika 3.1 Percepatan Benda Jatuh Bebas Tujuan Percobaan Memahami gerak benda yang mengalami percepatan. Alat-Alat Percobaan 1. Pewaktu ketik (ticker timer) 2. Pita pewaktu ketik 3. Benda (bola, penghapus papan tulis, atau bolpoin) Langkah-Langkah Percobaan 1. Susun alat seperti pada gambar berikut . 2. Nyalakan pewaktu ketik. 3. Lepaskan benda agar terjatuh menuju lantai. Upayakan agar pita tidak terhambat pewaktu ketik 4. Bagaimana jejak pewaktu ketik pada pita? Apa yang menyebabkan benda jatuh? 5. Kesimpulan apa yang Anda peroleh dari percobaan tersebut? '3?13/A/ 3?B0/6/ 9313/A/ @3:/5 D/9AB
  • 26. Kecepatan v (m/s) v2 B A C t1 t2 t3 Gerak Lurus 53 3A3?/5/ 3?B0/6/ 9313/A/ 3?13/A/ ?/A/?/A/ t @3:/5D/9AB +AB9 ;3:76/A 3?13/A/ @30B/6 032/ 2//A 275B/9/ @30B/6 A?=:7 F/5 276B0B59/ =:36 A/:7 235/ 030/ ! ;3:/:B7 @30B/6 9/A?=: A3A/ '3?6/A79/ * /5/7;// 53?/9 A?=:7 879/ 030/ 27:3/@9/ *?=:7 A3?:3A/9 27 /A/@ 072/5 2/A/? :717 235/ =@7@7 /D/: 2/:/; 93/2// 27/; )3A3:/6 030/ 27:3/@9/ 030/ ! /9/ ;3/?79 A?=:7 ;3:/:B7 A/:7 @31/?/ 3?:/6/ /F/ A/?79 A/:7 ;3F30/09/ 93?3A/ ;B:/7 03?53?/9 2/ @3;/97 :/;/ @3;/97 13/A /:/; 6/: 77 A3?8/27 3?B0/6/ 9313/A/ @3A7/ @3:/5 D/9AB A3?A3AB @31/?/ 03?/AB?/ '3?B0/6/ 9313/A/ 270/57 @3:/5 D/9AB 27@30BA 3?13/A/ B0B5/ /A/?/ 3?B0/6/ 9313/A/ A3?6/2/ 3?B0/6/ D/9AB @31/?/5?/47@03?B/5/?7@:B?B@:73/?@33?A7/2/* /;0/? A3?@30BA;3;3?:76/A9/5?/4799313/A/A3?6/2/D/9AB2/?7A?=:7F/5 03?53?/9 $B:/;B:/ A?=:7 27/; 3;B27/ 03?53?/9 235/ 9313/A/ F/5 03?B0/6 @37?75 D/9AB '3?6/A79/ * 3A79/ A?=:7 2/:/; 93/2// 27/; )3A3:/6 03?53?/9 @3:/;/ L @ 03@/? 9313/A/A?=:7;38/27 )3:/;/@3:/5D/9ABA3?@30BA03@/?9313/A/ A3:/6 03?B0/6 2/?7 93 :36 9/?3/ 03@/? 9313/A/ :3076 03@/? 2/?7/2/ A?=:7 03?53?/9 273?13/A 3A79/
  • 28. /?7 5/;0/? A3?:76/A 0/6D/ @3:/;/ 3?53?/9/F/ 2/?7 93 93;B27/ 93 03@/? 9313/A/ A?=:7 A3?B@ ;3759/A ?/479 A3?@30BA 03?B/ 5/?7@ :B?B@ 3AB9 5?/479 @33?A7 77 03?;/9/ 0/6D/ 3?B0/6/ 03@/? 9313/A/ A?=:7 @3:/;/ @3:/5D/9AB t /2/:/6 9=@A/ *3:/6 27@30BA9/ 0/6D/ 3?13/A/ ;3?B/9/ 3?B0/6/ 9313/A/ /2/ @3A7/ @3:/5D/9ABt )31/?/;/A3;/A7@2//A27AB:7@9/ @30/5/7 03?79BA troli tali beban w Gambar 3.8 Troli dihubungkan dengan beban melalui tali.
  • 29. L L L L
  • 30. 3A3?/5/ 3?13/A/ ?/A/?/A/ ;@ 9313/A/ /2/ ;@ 9313/A/ /2/ ;@ v3 v1 Gambar 3.9 Kecepatan sesaat sebagai fungsi waktu.
  • 31. L )3=?/53532/?/@332//2/23A793?A/;/;3;7:7979313/A/ ;@2//2/ 23A79932B/9313/A/F/03?B0/6;38/27;@*3AB9/3?13/A/?/A/?/A/ @332/7AB / 793A/6B7 @ ;@ @ ;@ '3?13/A/?/A/?/A/273?=:36235/;355B/9/*+' 2 2 1 2 1 a t t 2m/s 10m/s 2 s 1s L;@ Contoh 3.6 O Waktu (s)
  • 32. !/273?13/A/?/A/?/A/@332/A3?@30BA/2/:/6L;@'3?13/A/03?6/?5/ 35/A74L/?A7F/@332/A3?@30BA;35/:/;753?/9273?:/;0/A v Waktu (t) Kecepatan B A t 54 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X :7; t 0 2. Percepatan Sesaat '3?13/A/ @3@//A 03?6B0B5/ 235/ 03@/? 2/ /?/6 9313/A/ @3@//A '3?13/A/ /2/:/6 6/@7: 0/57 3?B0/6/ 9313/A/ 235/ 3?B0/6/ D/9AB :36 9/?3/ 9313/A/ ;3?B/9/ 03@/?/ C39A=? 3?13/A/ @3@//A 8B5/ A3?;/@B9 03@/?/ C39A=? +AB9 ;3567AB5 03@/? 3?13/A/ @3@//A 53?/9 @B/AB 032/ 270BAB69/D/9ABF/5@/5/A@759/AF/7AB7:/7 t ;3239/A7=:)31/?/ ;/A3;/A7@3?@/;//3?13/A/@3@//A;3;7:7973/:/?/F/5@/;/ 235/ 9313/A/ @3@//A F/5 2//A 27AB:7@ @30/5/7 03?79BA
  • 33. L Gambar 3.10 Grafik kecepatan terhadap waktu. 3A3?/5/ 3?13/A/ @3@//A ;@ 3?B0/6/ 9313/A/ ;@ t @3:/5 D/9AB @ 3. Besar Percepatan '353?A7/03@/?3?13/A/A72/9@/;/235/3?13/A/'3?13/A/ 2/?7 @30B/6 032/ F/5 03?53?/9 ;3;7:797 03@/? 2/ /?/6 :36 9/?3/ 7AB3?13/A/A3?;/@B903@/?/C39A=?@32/59/03@/?3?13/A/6/F/ 03?5/AB5 /2/ 3?B0/6/ :/8B 032/ F/5 03?53?/9 270/57 235/ 3?B0/6/ D/9AB 2/ A72/9 03?5/AB5 /2/ /?/6 :36 9/?3/ 7AB 7:/7 03@/? 3?13/A/ @30B/6 032/ F/5 03?53?/9 @3:/:B 03?6/?5/ =@7A74 3@/? 3?13/A/ @30B/6 032/ F/5 03?53?/9 2//A 27?B;B@9/ @30/5/7 03?79BA 3?B0/6/ 03@/?9313/A/ 3@/?3?13/A/ @3:/5 D/9AB
  • 34. L +AB9;3;032/9//A/?/03@/?3?13/A/2/3?13/A/@30B/6 032/F/503?53?/93?6/A79/* $=07:03?53?/9235/ 9313/A/ 9;8/; 03?53?/9 93 9// @32/59/ ;=07: 03?53?/9 235/9313/A/L 9;8/;03?53?/99397?7313/A/932B/;=07: A3?@30BA 03?032/ 9/?3/ /?/6 53?/9F/ 03?032/ A3A/7 03@/? 9313/A/ 932B/ ;=07: 7AB @/;/ F/7AB 9;8/; Gambar 3.11 Perlajuan berbeda dengan percepatan. A v = 60 km/jam v = –60 km/jam B Tes Kompetensi Subbab C *#$'%!%-$-%,!' !3:/@9/F/527;/9@B2235/ / 9313/A/ 0 93:/8B/ 1 93:/8B/?/A/?/A/ 2 93:/8B/@3@//A 3 9313/A/?/A/?/A/ !3:/@9/353?A7/ / 3?13/A/ 0 3?13/A/?/A/?/A/ 1 3?13/A/@3@//A 2 3?:/8B/
  • 35. )30B/60B@03?53?/9235/93:/8B/9;8/;A70/ A70/27?3;6755/03?63A72/:/;D/9AB @3?// 9/63?13/A/0B@2/:/;;@ )30B/6/?A793:03?53?/9@3/8/5@B;0B'/2/ /D/:53?/9932B2B9/032/27 ;;/A;37A 93;B27//?A793:03?/2/27L;3?//9/6 9313/A/?/A/?/A//?A793:7AB Kata Kunci • ticker timer • percepatan • perlambatan A70/27?3;6755/03?63A72/:/;D/9AB @3?//9/6 3?13/A/0B@2/:/;;@ )30B/6/?A793:03?53?/9@3/8/5@B;0B'/2//D/: 53?/9932B2B9/032/27 ;;/A;37A
  • 36. v2 v1 Gerak Lurus 55 *3AB9/9313/A/?/A/?/A/@30B/6032/F/5 03?53?/92/?7=@7@793=@7@72/?75?/47903?79BA t(s) x(m) A B 32 18 0 2 9 D. Gerak Lurus Beraturan (GLB) /:/; 93672B/ @36/?76/?7 8/?/5 278B;/7 032/ F/5 03?53?/9 03?/AB?/9/?3//2/B;B;F/53?/92/?7@30B/6032/27/D/:7235/ 3?13/A/ 2/ 27/967?7 235/ 3?:/;0/A/ /: 77 A3?8/27 9/?3/ /2/ 6/;0/A/6/;0/A/)30/5/71=A=66/;0/A/F/5A3?8/27278/:/?/F/ F/5 27@30/09/ 932/?// F/5 A72/9 @37;0/5 235/ :B/@ 8/:/ 3=;3/ A3?@30BA ;3F30/09/ 53?/9 932/?// /9/ @3:/:B 03?B0/6 !/27 53?/9 :B?B@ 03?/AB?/ ;3?B/9/ 93/2// 723/: F/5 8/?/5 278B;/79/A3A/70303?//1=A=63239/A/53?/9:B?B@03?/AB?/ 2//A 27B59/9/ ;7@/:F/ 53?/9 ;=07: 27 8/:/ A=: 235/ 9313/A/ A3A/ 2/ 53?/9 3@/D/A A3?0/5 /2/ 93A7557/ A3?A3AB =A=6 A3?@30BA 6/F/ A3?8/27 2/:/; @3:/5 D/9AB A3?A3AB !79/ 2/:/; @3:/5 D/9AB F/5 @/;/ 3@/D/A A3?0/5 ;33;B6 8/?/9 F/5 @/;/ 53?/9 3@/D/A 7AB 27@30BA 53?/9 :B?B@ 03?/AB?/ B0B5//A/?/7:/73?72/6/2/7:/79313/A/ 27F/ A/9/ 235/ 3?@/;//
  • 37. L !79//2/53?/9:B?B@ 03?/AB?/270B/A9/5?/4796B0B5/9313/A/ A3?6/2/D/9AB L8/?/9A3;B6032/2//A27F/A/9/@30/5/7:B/@ 27 0/D/6 5?/479 9313/A/ @33?A7 27AB8B99/ /2/ * /?7 *+' 2 273?=:36 5?/479 3?72/6/ A3?6/2/ D/9AB L @33?A7 /2/ * 3;7?75/ 5?/479 ;3B 8B99/ 7:/7 9313/A/ @30B/6 032/ /?7 5?/479 A3?@30BA @B2BA 2 :3076 03@/? 2/?7/2/ @B2BA 1 /: 77 03?/?A7 0/6D/ :3076 03@/? 2/?7/2/ B0B5//A/?/@B2BA2/03@/?9313/A/2//A27AB:7@9/ @30/5/7 03?79BA A/ !/27@3;/9703@/?@B2BAF/52703AB9/A/?/03@/?9313/A/032/ 235/ D/9AB @3;/97 03@/? B:/ 9313/A/ 53?/9 :B?B@ 03?/AB?/ A3? @30BA Gambar 3.12 Grafik kecepatan terhadap waktu pada gerak lurus beraturan. t (s) v (m/s) s = vt Gambar 3.13 Grafik jarak terhadap waktu t (s) s (m) 2 1 Contoh 3.7 /;0/? 03?79BA ;3B8B99/ 5?/479 L @30B/6032/F/503?53?/9:B?B@03?/AB?/ / 3?//9/603@/?9313/A/032/ 0 3?//9/603@/?F/3?72/6/032/ @3A3:/603?53?/9@ t (s) v (m/s) 12 s 1 2 3 4 5 6
  • 38. / / ?/479;3;=A=5@B;0B#/2/A7A79 !/279313/A/032/ ;@ 0 '3?72/6/032/:B/@072/5/?@7?/ ;@@ ; B/0B/6;=07:03?53?/927:7A/@/:B?B@235//?/603?:/D//$=07:3?A/;/ 03?53?/92/?797?7235/9313/A/
  • 41. 9;8/; 9;;37A 9;8/; 9;;37A $7@/:F/932B/;=07:03?A3;B27$=07: A3:/603?53?/9@3:/;/;37A@32/59/ ;=07:A3:/603?53?/9@3:/;/L ;37A;/@75;/@75A3:/6;33;B68/?/9 9;;37A;37A 9; 9;;37AL ;37A L 9; )F/?/A932B/;=07:03?A3;B/2/:/6 L
  • 42. 9;
  • 43.
  • 44. ;37A/A/BL ;37A !/27932B/;=07:03?A3;B@3A3:/6;=07: 03?53?/9@3:/;/;37A2/;=07: 03?53?/9@3:/;/ ;37A Tantangan untuk Anda Gambar berikut menunjukkan grafik (s – t) dari sebuah benda yang bergerak lurus beraturan. 15 180 t (s) s (m) o ) Tentukan: a. kecepatan gerak benda; b. besarnya perpindahan benda setelah bergerak selama 10 s. Tantangan untuk Anda Tes Kompetensi Subbab D *#$'%!%-$-%,!' )30B/6@332/;=A=?03?53?/9235/9313/A/ 9;8/; 3?// ;3A3? 3?72/6/ @332/ ;=A=? A3?@30BA@3A3:/6 23A79 /;0/?03?79BA;3;3?:76/A9/5?/4792/?7@30B/6 932/?//F/503?53?/9235/9313/A/A3A/ 56 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 7AB5:/68/?/9F/527A3;B6@3A3:/603?53?/9@3:/;/ 8/;
  • 45. /;0/? 03?79BA ;3;3?:76/A9/ 5?/479 3?8/:// /9?793@39=:/6235/93:/8B/A3A/ 60 t (menit) v (m/s) 40 20 90 180 270 t (sekon) v (m/s) s 12 !79/:B/@2/3?/6F/527/?@7? ;03?//93:/8B/ /9?7A3?@30BA Jarak kota Banda Aceh ke kota Medan adalah 360 km. Sebuah mobil bergerak dari kota Banda Aceh ke kota Medan dengan kecepatan rata-rata 20 km/jam. Satu jam kemudian, mobil lain bergerak dari kota Medan ke kota Banda Aceh dengan kecepatan 20 km/30 menit. Setelah berapa kilometerkah dari kota Medan kedua mobil itu bertemu? Contoh 3.8
  • 46. s Gerak Lurus 57 /;0/? 03?79BA ;3;3?:76/A9/ 5?/479 3?8/:// @30B/6;=07:F/503?53?/9:B?B@03?/AB?/ t (s) s (m) 6 24 *3AB9/ / 9313/A/;=07: 0 3?72/6/;=07:@3A3:/603?53?/9@3:/;/
  • 47. @ B/ 3;0/:/ @332/ 03?53?/9 27 :7A/@/ :B?B@ '3;0/:/3?A/;/03?53?/92/?7235/93:/8B/ 9;8/;)3B:B6;37A93;B27/3;0/:/932B/ 03?53?/92/?7235/93:/8B/ 9;8/;!79/8/?/9
  • 48. 9;9//2/27;//932B/3;0/:/7AB 03?A3;B E. Gerak Lurus Berubah Beraturan (GLBB) /:/;93672B/@36/?76/?70/F/9278B;/70303?//1=A=653?/9 :B?B@03?B0/603?/AB?/0/69/2/2//A;35/;/A7F/235/;B2/6 ;07: @30B/6 0=:/ 93;B27/ :3;/?9/ 0=:/ 7AB C3?A79/: 93 /A/@ )3:/;/ 03?53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ 0=:/ ;35/:/;7 3?:/;0/A/ @31/?/ 03?/AB?/ ;3B?BA @3:/5 D/9AB A3?A3AB '/2/ A7A79 A3?A7557 03@/? 9313/A/F/ =:'/2/@//A0=:/93;0/:78/AB693A//603@/?9313/A/F/03?A/;0/6 @31/?/ 03?/AB?/ ;3B?BA @3:/5 D/9AB A3?A3AB !/27 /2/:/6 * ;3B8B99/5?/479@30B/6032/F/503?53?/9:B?B@ 03?B0/6 03?/AB?/ 2/?7 93/2// /D/: )3A3:/6 @39= 03@/? 9313/A/ 032/ 7AB 03?B0/6 ;38/27 /?7 3?@/;// 3?13/A/ 273?=:36
  • 49. L *3:/62/93A/6B70/6D/ L 2/ L @36755/ $ *+' 2;38/27 /A/B L !/27
  • 50. L Gambar 3.14 Grafik v – t pada gerak lurus berubah beraturan. 3A3?/5/ 03@/? 9313/A/ /2/ @39= ;@ 03@/? 9313/A/ /D/: ;@ 03@/? 3?13/A/ ;@ D/9AB @ /?7 * 2//A 27@7;B:9/ 0/6D/ 03@/?F/ 3?72/6/ F/5271//7=:36032/@/;/235/:B/@072/59B?C/F/527/?@7?03AB9 A?/3@7B; F/5 270/A/@7 =:36 9B?C/ 2/ @B;0B @36755/ 2//A 27?B;B@9/ @30/5/7 03?79BA !/?/9 F/5 27A3;B6 :B/@ 072/5 /?@7?/ A?/3@7B; :B/@A?/3@7B; H I
  • 51. L
  • 52. t (s) v (m/s) vt v0 t v
  • 53. 3A3?/5/ 8/?/9 A3;B6 ; D/9AB@ 03@/? 9313/A/ /D/: ;@ 03@/?3?13/A/;@ '3?@/;// 8/?/9 A3;B6 @30B/6 032/ F/5 03?53?/9 :B?B@ 03?/AB?/ ;3?B/9/ 4B5@7 9B/2?/A 2/?7 D/9AB !79/ 270B/A 5?/479 6B0B5/ A3?6/2/ /9/ 273?=:36 5?/479 03?B/ /?/0=:/ @33?A7 /2/ *
  • 54. /:/; ;3F3:3@/79/ @=/: 9/2/59/2/5 2/ ;38B;/7 @=/: 235/ C/?7/03: F/5 A72/9 2793A/6B7 +AB9 6/: 77 275B/9/ ?B;B@ 3?@/;// # 235/ ;353:7;7/@7 C/?7/03: A3?@30BA *+' 2 2/*+' 2 2//A275/0B5BAB9;3;03AB9@B/AB 3?@/;// A// C/?7/03: (a) (b) t (s) t (s) %7:/7 27;/@B99/ 93 2/:/; *+' 2 @36755/ 273?=:36
  • 55. t (s) 58 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
  • 56. L $
  • 57. L ?/479 9313/A/ A3?6/2/ D/9AB /2/ 53?/9 :B?B@ 273?:/;0/A 03?/AB?/ 2//A 27:76/A /2/ * Gambar 3.15 Grafik s – t dari (a) percepatan a 0 (b) percepatan a 0 s (m) s (m) /A/B L
  • 58. L !79/ 3?13/A/ /2/ 53?/9 :B?B@ 03?B0/6 03?/AB?/ 03?6/?5/ 35/A74 53?/97AB27@30BA8B5/53?/9:B?B@273?:/;0/A03?/AB?//:/;93672B/ @36/?76/?7 8/?/5 278B;/7 53?/9 @3;/1/; 7AB A3A/7 2/:/; 3239/A/ F/ 2/ 2//A ;35/;07: 1=A=6 53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ '3?@/;// 53?/9 273?:/;0/A 03?/AB?/ 2//A 27AB:7@ @30/5/7 03?79BA L L Gambar 3.16 Grafik v – t gerak lurus diperlambat beraturan. v (m/s) v0 0 Sebutkan contoh-contoh gerak yang termasuk GLB dan GLBB, masing-masing tiga buah.
  • 59. L
  • 60. L
  • 62. Pembahasan Soal 2 2 10 m/s 0 2 5m/s 2 2 100 m /s 2 5 m/s Gerak Lurus 59 Contoh 3.9 )30B/60=:/;B:/;B:/2/:/;93/2//27/;93;B27//2/0=:/A3?@30BA2703?79/ 3?13/A/
  • 63. ;@*3AB9/:/6 / 9313/A/0=:/@3A3:/603?53?/9@ 0 8/?/9F/527A3;B60=:/@3:/;/@ / 793A/6B7
  • 64. ;@@ /
  • 66. ;@@; !/27@3:/;/@8/?/9F/527A3;B60=://2/:/6; Contoh 3.10 / +AB9 ;3567AB5 3?:/;0/A/ F/5 27/:/;7 A?B9 275B/9/ *+' 2
  • 67. L L L L L L ;@ A/2/ 35/A74 ;3B8B99/ 0/6D/ A?B9 ;35/:/;73?:/;0/A/ 1. Gerak Jatuh Bebas 0 +AB9 ;3567AB5 8/?/9 F/5 27 A3;B6A?B92/?7;B:/7353?3;/ @/;/7A?B903?63A7275B/9/* +' 2
  • 68. '/2/9/@B@77 A?B903?63A7 L L L ; @ L ; L ; @ L ; @ ; 3?/9 8/AB6 030/@ /2/:/6 53?/9 @30B/6 032/ F/5 8/AB6 2/?7 93A7557/ A3?A3AB A// 9313/A/ /D/: =A=6 0B/6 2B?7/ 8/AB6 2/?7 =6=F/ 9/ :3076 @3;B?/ 879/ 53?/9 8/AB6 030/@ A// 2735/?B67 5/F/ 53@39/ B2/?/ ?A7F/ A72/9 /2/ 5/F/ :B/? F/5 ;32=?=5 /A/B ;356/;0/A 53?/9 8/AB6 @30B/6 032/ =A=6 53?/9 8/AB6 030/@ F/5 2735/?B67 5/F/ /B5 2/ 53@39/ B2/?/ 273?:76/A 9/ /2/ * /F/ /B5 2/ 5/F/ 53@39/ B2/?/ 0393?8/ Sebuah mobil bergerak dengan kelajuan 10 m/s. Tiba-tiba mobil tersebut direm sehingga mengalami perlambatan 5 m/s. Jarak yang ditempuh mobil sampai berhenti adalah .... A. 10 m D. 25 m B. 15 m E. 30 m C. 20 m UMPTN, 1999 Pembahasan Diketahui: v= 10 m/s 0a = 5 m/s2 Mobil direm hingga berhenti, berarti v= 0 t v2 = v2 – 2 a s t 0 s = 2 s = 2 = 10 m Jadi, jarak yang ditempuh mobil sampai berhenti adalah 10 m. Jawaban: a )30B/6A?B9@32/503?53?/993;B27/27?3;@36755/93:/8B/F/03?9B?/5@31/?/ 03?/AB?/2/?7 9;8/;;38/27 9;8/;@3/8/5:7A/@/ ; / 7AB5:/63?:/;0/A/F/527/:/;7A?B9 0 3?//8/B6A?B903?53?/9@/;/703?63A7@38/9353?3;/ / 793A/6B7 9;8/;;@ 9;8/; ;@ ;
  • 69. Gambar 3.17 Sekelompok penerjun membentuk pola diamond. (a) (b) 60 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
  • 70. L !/?/9 C3?A79/: 93 0/D/6 F/5 27A3;B6 032/ @3A3:/6 @39= 27 F/A/9/ 235/ 3?@/;// 03?79BA
  • 71. L 3A3?/5/ 03@/?F/ 9313/A/ 032/ /2/ @39= ;@ 8/?/9 F/5 27A3;B6 032/ @3:/;/ @39= ; D/9AB A3;B6 @ * @30B/6 032/ 8/AB6 030/@ 2/?7 93A7557/ ;3A3?27/A/@A//6+AB9@/;/7273?;B9//A//6032/A3?@30BA;3; 0BAB69/ D/9AB A3;B6 @39= 35/ 23;797/ 2/?7 *+' 2 27AB?B9/ 3?@/;// @30/5/7 03?79BA L 3A79/ 032/ ;31//7 A//6 ;/9/ L Gambar 3.18 (a) Bulu ayam dan batu dijatuhkan di dalam tabung berisi udara. (b) Bulu ayam dan batu dijatuhkan di dalam tabung hampa udara. /2/ /?/@BA BAB9 ;35672/?7 53?/9 8/AB6 030/@ 723/: !/27 53?/9 8/AB6030/@2//A2723477@79/@30/5/753?/98/AB6A//9313/A//D/: 2/?7 93A7557/ A3?A3AB 2/ 6/F/ 2735/?B67 5/F/ 5?/C7A/@7 0B;7 3?/9 8/AB6 @31/?/ 723/: 2//A 27/6/;7 235/ ;35/;/A7 032/ F/5 278/AB69/ 2/:/; ?B/5 6/;/ B2/?/ @36755/ A72/9 /2/ 35/?B6 5/F/ /B5 2/ 53@39/ B2/?/ 3?/9 8/AB6 2/:/; ?B/5 6/;/ B2/?/ ;3;0B9A79/ 0/6D/ 032/ 8/AB6 A72/9 27A3AB9/ =:36 03AB9 2/ ;/@@/F/ '3?1=0// 77 A3:/6 27:/9B9/ =:36 %%( %% '3?6/A79/ * 7 2/:/; A/0B5 03?7@7 B2/?/ @363:/7 0B:B /F/; 2/ @30B/6 0/AB 2/?7 =@7@7 F/5 @/;/ 278/AB69/ @31/?/ 03?@/;// *3?:76/A 0/6D/ 0/AB :3076 2B:B ;3F3AB6 2/@/? A/0B5 2/?7/2/ 0B:B /F/; 3A3?:/;0/A/ 0B:B /F/; 27@30/09/ 5/F/ 53@39/ B2/?/ 2/ 5/F/ /B5 F/5 0393?8/ /2/ 3?;B9// 072/5 0B:B /F/; :3076 03@/? 2/?7/2/ 0/AB @36755/ 0/AB 8/AB6 93 2/@/? A/0B5 235/ 9313/A/ :3076 A7557 '/2/* @363:/70B:B/F/;2/@30B/60/ABF/5@/;/ 278/AB69/ 2/:/; A/0B5 6/;/ B2/?/ *3?F/A/ 0B:B /F/; 2/ 0/AB ;3F3AB62/@/?A/0B5/2/@//AF/503?@/;///?7932B/3?1=0// A3?@30BA 2//A 27@7;B:9/ 0/6D/ 03@/?F/ 53?/9 8/AB6 030/@ @3A7/ @3:/5 D/9AB 2735/?B67 =:36 3?13/A/ 5?/C7A/@7 !79/ @30B/6 032/ 8/AB6 030/@ 235/ 9313/A/ /D/: 3?@/;// 9313/A/ 032/ A3?@30BA /2/:/6 @30/5/7 03?79BA Gambar 3.19 Sebuah benda dijatuhkan dari ketinggian h. h0 v s ht /
  • 72. Information for You Gerak Lurus 61
  • 73. L 3A3?/5/ D/9AB A3;B6 @ 93A7557/ 032/ ;B:/;B:/ ; 3?13/A/ 5?/C7A/@7 ;@ #/8B 032/ @//A ;3F3AB6 A//6 /2/:/6
  • 74.
  • 75. ?/69313/A/032//2/53?/98/AB6030/@@3:/:B;3B8BB@/AB;7 )30B/6;/55/8/AB6030/@2/?7=6=F/*7557=6=;/55/A3?@30BA/2/:/6 ;!79/3?13/A/5?/C7A/@727A3;/A7AB ;@A3AB9/ / D/9ABF/5273?:B9/BAB9@/;/727A//6 0 9313/A/@//AA70/27A//6 / 793A/6B7 ; ;@ / ; ;@ @ 313A3?8B030/@2/?793A7557/ ;27/A/@9=:/;3?//93A7557/3132/?7 3?;B9//9=:/;@3A3:/6@ / 793A/6B7 ;@ ; +AB9 ;353A/6B7 93A7557/ =@7@7 313 2/?7 3?;B9// 9=:/; 275B/9/ *+' 2 F/7AB '/2/9/@B@770B9/93A7557/3132/?73?;B9///7?A3A/78/?/9F/5A3:/6 27A3;B631393A79/8/AB6030/@@3:/;/@'3?6/A79/5/;0/?03?79BA ;@@ ; !/27D/9ABBAB9@/;/727A//6 /2/:/6@ 0 ;@@ ;@ !/279313/A/@//AA70/27A//6 ;@ h0 v s ht air kolam Contoh 3.11 Contoh 3.12
  • 76. L Informasi untuk Anda Konon, Galileo menjatuhkan benda-benda yang beratnya berbeda-beda dari puncak Menara Condong Pisa, kemudian membandingkan gerak jatuhnya. Galileo menemukan bahwa benda-benda yang beratnya berbeda-beda tersebut, ketika dilepaskan pada saat yang sama, jatuh benda bersamaan dan mengenai tanah pada saat yang sama. Galileo is said to have dropped objects of various weight from the top of the Leading Tower of Pisa and compared their falls. He found that objects of various weights, when released at the same time, fall together and hit the ground at the same time. Sumber: Conceptual Physics, 1998
  • 79. ; 62 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X L 2. Gerak Vertikal ke Atas )30B/60=:/27:3;/?9/C3?A79/:93/A/@@33?A7/2/* )3:/;/ 3?8/:// 27 @3/8/5 :7A/@/ :B?B@F/ 0=:/ A3?@30BA @3:/:B ;35/:/;7 3?13/A/ 5?/C7A/@7 B;7 F/5 /?/6F/ 93 0/D/6 3?/9 C3?A79/: 93 /A/@ ;/BB 53?/9 C3?A79/: 93 0/D/6 ;3;7:797 3?13/A/ 5?/C7A/@7 F/5 @/;/ 03@/? 3?/9 C3?A79/: 93 /A/@ 03?B/ 53?/9 273?:/;0/A 9/?3/ @3;/97 93 /A/@ 9313/A/F/ @3;/97 03?9B?/5 '/2/ 93A7557/ ;/9@7;B; 9313/A/ 0=:/ ;38/27 =: '/2/ 93/2// 7AB 0=:/ 03?63A7 @3@//A :/:B 8/AB6 030/@ 93 0/D/6 (B;B@ F/5 275B/9/ /2/ 53?/9 :B?B@ 03?:/9B 8B5/ BAB9 53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ 2/ 53?/9 8/AB6 030/@ '/2/ 53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ 03?:/9B 3?@/;// 03?79BA Gambar 3.20 Gerak vertikal ke atas merupakan gerak diperlambat. L L 1 2 3A3?/5/ 93A7557/ 032/ 2/?7 932B2B9/ /D/: ; 9313/A/ /D/: ;@ 3?13/A/ 5?/C7A/@7 ;@ D/9AB A3;B6 @ A 9313/A/ /2/ @39= ;@ Gambar 3.21 Grafik v – t dari benda yang dilemparkan ke atas, lalu jatuh kembali ke titik semula. v (m/s) t(s) 0 titik minimum
  • 80. L
  • 81. L
  • 82. L )30B/6032/F/527:3;/?9/C3?A79/:93/A/@:/:B8/AB62/93;0/:7 93A7A79@3;B:/;3;7:7978/?/9A3;B6F/5@/;/235//8/5:7A/@/ F/5 27:/:B7 032/ @3:/;/ 03?53?/9 9/ A3A/7 032/ A72/9 ;3;7:797 6/?5/ 3?72/6/ /A/B 03@/? 3?72/6/F/ @/;/ 235/ =: * ;3;3?:76/A9/ 5?/479 6B0B5/ 9313/A/ A3?6/2/ D/9AB2/?7@30B/6032/F/503?53?/9C3?A79/:93/A/@:/:B8/AB693;0/:7 93 A7A79 @3;B:/ *7A79 0/:79 ;3B8B99/ 0/6D/ 9313/A/ 032/ 27 B1/9 :7A/@/ 53?/9 /2/:/6 =: -/9AB F/5 270BAB69/ @3/8/5 :7A/@/ /2/:/6 @30/5/7 03?79BA L 1 2 L 1 2 0 2
  • 83. L *3:/6 27@30BA9/ 0/6D/ 53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ ;3?B/9/ 53?/9 273?:/;0/A /: 77 27@30/09/ /2/F/ 5/F/ A/?79 0B;7 A3?6/2/ 032/
  • 84. Pembahasan Soal v g 2 10 m/s 10 m/s Gerak Lurus 63 F/5 03?:/D// /?/6 235/ /?/6 3?53?/9/ 032/ '/2/ @B/AB @//A 9313/A/ 032/ F/5 03?53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ /9/ @/;/ 235/ =: '/2/@//A7AB279/A/9/0/6D/032/A3:/6;31//793A7557/;/9@7;B; /5/7;// ;3567AB5 93A7557/ ;/9@7;B; 032/ F/5 03?53?/9 C3?A79/: 93 /A/@ '3?6/A79/*+' F/527AB:7@9/93;0/:7@30/5/703?79BA L :36 9/?3/ /2/ 93A7557/ ;/9@7;B; 9313/A/ 032/ @/;/ 235/ =: ;/9/
  • 85. L L L L )30B/60=:/27:3;/?9/C3?A79/:235/9313/A//D/: ;@!79/3?13/A/ 5?/C7A/@7 ;@67AB5:/6 / D/9ABF/5270BAB69/@/;/727A7A79A3?A7557 0 A7557;/9@7;B;F/5271//70=:/ / 793A/6B7 ;@ ;@ / +AB9;3567AB5D/9ABF/5270BAB69/0=:/BAB9@/;/727A7A79A3?A7557 275B/9/*+' 2 L $ ;@ $ ;@ @ @ !/27D/9ABF/5273?:B9/0=:/BAB9@/;/727A7A79A3?A7557/2/:/6@ Pada waktu bersamaan, dua buah bola dilempar ke atas dengan kelajuan masing-masing v1 = 10 m/s (bola I) dan v2 = 20 m/s (bola II). Jarak antara kedua bola pada saat bola I mencapai titik tertinggi adalah .... a. 30 m b. 25 m c. 20 m d. 15 m e. 10 m UMPTN, 1997 Pembahasan Tinggi maksimum bola I: h1maks = 2 1 2 = 2 10m/s 2 10m/s = 5 m Waktu yang diperlukan bola I untuk mencapai tinggi maksimum adalah t1 = 1 v g = 2 Ketinggian bola II pada saat t1 = 1 s adalah h2= v2t1 – 1 2 gt1 = (20 m/s)(1s) – 1 2 (10 m/s2) (1s)2 = 20 m – 5 m = 15 m Jarak bola II dengan bola I adalah h = h2– h1 = 15 m – 5 m = 10 m Jawaban: e Contoh 3.13 ;/9@ 0 '3?@/;// A3?@30BA ;3?B/9/ D/9AB F/5 273?:B9/ 032/ BAB9 ;31//7 93A7557/ ;/9@7;B; //A 27:76/A 8B5/ 0/6D/ D/9AB 77 ;3?B/9/ @3A35/6 9/:7 0=:/9 0/:79 *+' !79/3?@/;//7727@B0@A7AB@79/932/:/;*+' /9/ 273?=:36 93A7557/ ;/9@7;B; ;/9@ F/5 2//A 271//7 032/ ;/9@ L ;/9@
  • 86. L
  • 87. ;/9@ 3A3?/5/ ;/9@ A7557 ;/9@7;B; ; 9313/A/ /D/: ;@ 3?13/A/ 5?/C7A/@7 ;@
  • 88. 0 *7557;/9@7;B;F/5271//72//A27@3:3@/79/235/2B/1/?/ * ;/9@ L 2 (20m/s) 2 10m/s Contoh 3.14 /?73?;B9//A//6@30B/6032/03?53?/9C3?A79/:93/A/@235/9313/A/ /D/:
  • 89. ;@ ;@ / 3?//23A79032/93;0/:793A//6 0 3?//A7557;/9@7;B;F/5271//7032/ 1 3?//9313/A/2/A7557032/@3A3:/6@ 2 3?//9313/A/2/A7557032/@3A3:/6 @ Pembahasan Soal 64 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 1 2 ;@@L 1 2 ;@@ ;L ; ; * ;/9@ 2 ; !/27A7557;/9@7;B;F/5271//70=://2/:/6 ; / / 2 30 m/s 10m/s 2 @ 32/93;0/:793A//62/:/;@ 0 ;/9@ 2 (30m/s) 2 10 m/s ; 2 *7557;/9@7;B;F/5271//7032//2/:/6 ; 1 L
  • 91. ;@@L 1 2 ;@ ; *7557032/@3A3:/6@/2/:/6 ; 2 L
  • 93. ;@ @L 1 2 ;@ @ ; !/27A7557032/@3A3:/6 @/2/:/6 ; /?78/D/0/12/8/D/0/22//A27@7;B:9/0/6D//2/23A79932/93 93A7557/;/BB03@/?9313/A/032/@/;/9/A3A/7/2/23A7993 032/ @B2/603?53?/9930/D/6 Benda a dan B masing-masing massanya mA dan mB. Pada saat bersamaan, dilepaskan dari ketinggian yang sama. Jika waktu untuk sampai di tanah masing-masing tA dan tB, pernyataan yang benar adalah .... a. tA tB, jika mA mB b. tA tB, jika mA mB c. tA tB, tidak dipengaruhi massa d. tA tB, jika mA mB e. tA tB, jika mA mB UMPTN , 1997 Pembahasan Persamaan umum gerak jatuh bebas adalah y = 1 2 gt2 sehingga y = 2y g Dari persamaan tersebut, jelas bahwa waktu yang diperlukan benda untuk sampai di tanah tidak dipengaruhi oeh massa, tetapi hanya bergantung pada ketinggian dengan menganggap gesekan udara diabaikan. Jawaban: c Tes Kompetensi Subbab E *#$'%!%-$-%,!' /?793/2//27/;@30B/6032/03?53?/9235/ 3?13/A/
  • 94. ;@ / 3?//9/69313/A/032/@3A3:/6 @ 0 3?//9/603@/?F/3?72/6/032/@3A3:/6 @
  • 95. Gerak Lurus 65 3:/8B/ @30B/6 @332/ ;=A=? 03?9B?/5 @31/?/ 03?/AB?/2/?79;8/;;38/27 9;8/;@3/8/5 :7A/@/ ; / 3?//9/63?:/;0/A/F/527/:/;7@332/;= A=?A3?@30BA 0 )303?//8/B6@332/;=A=?A3?@30BA03?53?/9 @/;/703?63A7
  • 96. 3?/9@B/AB032/27AB8B99//2/5?/4799313/A/ A3?6/2/D/9AB @30/5/703?79BA )30B/6 /?/@BA 278/AB69/ 2/?7 @B/AB 93A7557/ )3A3:/68/AB6030/@@38/B6 ;/?/@BAA3?@30BA0/?B 03?93;0/5 '/?/@BA AB?B 273?:/;0/A 235/ 3?:/;0/A/;@3A79/;3F3AB6A//6A3?F/A/ 9313/A/ /?/@BA A3/A =: 3?// :/;/ /?/@BA 03?/2/27B2/?/7AB593A7557//?/@BA@//A7/ 27:3/@9/ ;@ /;0/?03?79BA;3B8B99/5?/479L2/?753?/9@3 0B/6032/235/;3?B/9/4B5@79B/2?/A2/?7 t (s) s (m) 44 0 2 / 3?//9/69313/A/032//2/@//A@ 0 3?//9/603@/?F/3?72/6/032/@3A3:/6 03?53?/9@ )30B/6 3@/D/A ;32/?/A /2/ :/2/@/ 235/ 9313/A/ 9;8/;'/2/@//A?=2/3@/D/A;3 F3AB6 :/2/@/ 3@/D/A 27?3; @36755/ 3@/D/A ;3;7:7973?:/;0/A/ ;@*3AB9/:/6/8/5 ;77;B;:/2/@/F/5270BAB69/ B/6 93:// 8/AB6 030/@ 2/?7 93A7557/ ;3A3? *3AB9/:/6D/9ABF/5270BAB69/=:360B/693:// BAB9;31//7A//6 ;@ )30B/60=:/27:3;/?9/C3?A79/:93/A/@2/?7@30B/6 ;3/?/F/5A7557F/ ;235/9313/A//D/: ;@3?//9/6D/9ABF/5270BAB69/=:36 0=:/A3?@30BABAB9@/;/727A//6 313/A//D/:032/A3?@30BA/2/:/6 ;@ / /9/6837@53?/9032/7AB 0 3?//9/63?13/A/032/ 1 3?//9/69313/A/032/@3A3:/6 @ 2 B/A:/6@93A@/5?/479 L2/?753?/9032/7AB )30B/6 032/ 27A3;0/99/ C3?A79/: 93 /A/@ 2/?7 93A7557/;235/9313/A//D/: ;@!79/ 3?13/A/5?/C7A/@7 ;@@3A3:/603?//:/;/032/ 8/AB627A//6 )30B/6 032/ 27A3;0/99/ C3?A79/: 93 /A/@ 2/?7 93A7557/ ;235/9313/A//D/: ;@!79/ 3?13/A/5?/C7A/@7 ;@03?//9/69313/A/ 032/@//A;353/7A//6 '3?13/A/ 2723477@79/ @30/5/7 3?B0/6/ 9313/A/2/:/;@3:/5D/9ABA3?A3AB'3?13/A/ 27AB:7@9/@30/5/703?79BA . 3?/9 :B?B@ 03?/AB?/ /2/:/6 53?/9 032/ F/5 :7A/@/F/03?B/5/?7@:B?B@2/9313/A/F/A3A/ 3?/9:B?B@03?B0/603?/AB?//2/:/653?/9032/ F/5:7A/@/F/03?B/5/?7@:B?B@2/3?13/A/ F/A3A/ Rangkuman )B/AB032/279/A/9/03?53?/9879/032/A3?@30BA ;35/:/;73?B0/6/932B2B9/A3?6/2//1B/ A3?A3AB !/?/9/2/:/6/8/5:7A/@/F/527A3;B6=:36 @B/AB032/2/:/;@3:/5D/9ABA3?A3AB
  • 97. 313/A/@3:/:B03?6B0B5/235/3?72/6/ 7?B;B@9/@30/5/7 + . 3:/8B//2/:/68/?/9A=A/:F/527A3;B62/:/; @3:/5D/9ABA3?A3AB3:/8B/?/A/?/A/27?B;B@9/ @30/5/7 3:/8B/@3@//A/2/:/603@/?F/9313/A/@B/AB 032//2/@3:/5D/9ABA3?A3ABF/5@/5/A9317: 3:/8B/@3@//A27?B;B@9/@30/5/7 :7; v (m/s) 6 t (s) 0 2 6 9
  • 98. Peta Konsep J !/?/9 J '3?72/6/ J 313/A/ J '3?13/A/ J 3@/?313/A/ J 3@/?'3?13/A/ 03@/?/ F/5 A3?9/7A *$-*-+ 27032/9/ ;38/27 17?7F/ 3?/9#B?B@ 3?/AB?/# 3AB9:7A/@/F/ 03?B/5/?7@:B?B@ 17?7F/ 3?/9#B?B@F/5 3?B0/6 Refleksi 66 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X 17?7F/ 9=@A/ 9=@A/ 17?7F/ 3?/9#B?B@ 3?B0/6 3?/AB?/ # A3?27?7 /A/@ 3?/9#B?B@ 3?B0/6*72/9 3?/AB?/ #* 17?7F/ 9=@A/ J 3?/9!/AB6 30/@ J 3?/9,3?A79/: 93A/@ Setelah mempelajari bab ini, tentu Anda memperoleh manfaat, di antaranya Anda mengetahui besaran-besaran yang terdapat pada sebuah benda yang sedang bergerak. Ceritakan di depan kelas manfaat yang Anda peroleh setelah mempelajari bab ini. Bagian 1=A=6 manakah dari materi bab ini yang Anda anggap sulit? Diskusikan dengan teman Anda atau tanyakan kepada guru Anda materi yang Anda anggap sulit tersebut. Lengkapilah rangkuman jika Anda menganggap ada materi yang belum terangkum.
  • 99. v (m/s) t (s) 13 0 3 4 A Gerak Lurus 67 Tes Kompetensi Bab 3 %!%!+%!+,-#/'1' )%' ,),'$*#$'%!)-$-%,!' 3?/9 @30B/6 032/ F/5 03?53?/9 :B?B@ 235/ 3?13/A/A3A/27@30BAK / 53?/9:B?B@03?/AB?/ 0 53?/9:B?B@03?B0/6A/903?/AB?/ 1 53?/9:B?B@A/903?/AB?/ 2 53?/9:B?B@235/9313/A/A3A/ 3 53?/9:B?B@03?B0/603?/AB?/ /;0/? F/5 ;355/;0/?9/ 5?/479 53?/9 :B?B@ 03?/AB?//2/:/6K :/8B8/?/9D/9AB / 2 '/2/ B9B: @30B/6 @332/ ;=A=? 235/ 9313/A/ 9;8/;03?/59/A2/?79=A/;3B8B 9=A/'/2/B9B:
  • 102. ;@ 1 ;@ s (m) t(s) v (m/s) v (m/s) s(m) 0 3 1
  • 103. t (s) t (s) v (m/s) 10 '/2/7A3?C/:D/9AB 6755/ @;=07:03?53?/9 / :B?B@273?:/;0/A235/3?:/;0/A/ ;@ 0 :B?B@273?13/A235/3?13/A/ ;@ 1 :B?B@273?:/;0/A235/3?:/;0/A/;@ 2 :B?B@273?13/A235/3?13/A/;@ 3 :B?B@03?/AB?/235/9313/A/A3A/ ;@ )30B/6032/A3?:3A/9/2/A7A79
  • 105. 0 3 1
  • 107. ;@ 2 ;@ 0
  • 108. ;@ 3 ;@ 1 ;@ )30B/6;=07:03?8/:/235/9313/A/A3A/@3:/;/
  • 111. ;@ 0 ;@ 3 ;@ 1
  • 112. ;@ s (m) t (s) 6 24 0 /;0/?03?79BA;3B8B9 9/ 5?/479 3?72/6/ 032/ A3?6/2/ D/9AB F/503?53?/9:B?B@ '3?F/A//F/5A72/903 /?/2/:/6K / @3A3:/6 @ 032/ 03?72/6 ; 0 9313/A/032/ ;@ 1 032/03?53?/9:B?B@03?/AB?/ 2 3?13/A/032/ ;@ 3 3?72/6/032/@3A3:/6@/2/:/6; 32/F/503?53?/9:B?B@ 27AB8B99/235/5?/479 03?79BA '3?13/A/032/A3?@30BA /2/:/6 / ;@ 0
  • 113. ;@ 1 ;@ 2 ;@ 3 ;@ )30B/6932/?//;3:/8B2/?793/2//27/;235/ 3?13/A/A3A/
  • 115. ; 2 ; 0 ; 3
  • 116. ; 1 ; v(m/s) t(s) 0 2 4 6 8 10 12 5 s (m) 0 t (s) B /;0/?03?79BA;3B8B9 9/5?/479L53?/9:B?B@ 2/?72B/032/2/ //A279/A/9/0/6D/ / 2/ 03?/59/A 2/?7A3;/AF/5@/;/ 0 932B/032/03?A3;B 27A7A79/1B/ 1 2 932B/032/03?53?/9@3/?/6 3 )30B/6;=07:03? 53?/9:B?B@235/ 5?/479 9313/A/ A3?6/2/D/9AB@3 3?A7/2/5/;0/? 03?79BA t(s) t(s)
  • 117. 50 3ABA 2/ $/23 ;/@75;/@75 ;3532/?/7 @332/ 313/A/ @332/ ;3?39/ 27AB8B99/ =:36 5/;0/? 03?79BA $/23 /9/ ;3 FB@B:3ABA@3A3:/63ABA03?53?/9 03?53?/9@3:/;/ v Made v Ketut s (m) 68 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X / ; 2 ; 0 ; 3 ; 1 ; /AB235/;/@@/
  • 118. 952/03@7235/;/@@/95 27:3/@9/2/?7A3;/A2/93A7557/F/5@/;/A3?6/2/ A//6!79/5/F/53@39/B2/?/2/5/F/?167;323@ 27/55/=:3?F/A//F/503/?/2/:/6 / 0/AB8/AB6:3076/D/:2/?7/2/03@7 0 03@78/AB6:3076/D/:2/?7/2/0/AB 1 0/AB2/03@78/AB603?@/;// 2 032/8/AB603?5/AB5;/@@/F/ 3 032/8/AB6A72/903?5/AB593A7557/F/ !79/@30B/6032/27:3;/?9/C3?A79/:93/A/@5?/479 6B0B5//A/?/93:/8B/ 2/D/9AB@/;/7 032/93;0/:793A//6/2/:/6 /;0/?03?79BA;3B8B9 9/5?/4799313/A/A3? 6/2/ D/9AB 2/?7 @30B/6 032/ F/5 53?/9 :B?B@ 03?B0/603?/AB?/ 313/A/ 032/ /2/ /
  • 119. @ 2 @ 0 @ 3 @ 1 @ )30B/693://:3/@2/?7A/59/7F/2/8/AB6030/@ 2/?793A7557/ ;27/A/@A//6!79/3?13/A/ 5?/C7A/@727A3;/A7AB ;@D/9ABF/5273?:B9/ 2/9313/A/F/@//A@/;/727A//6/2/:/6 / @2/ ;@ 2 @2/ ;@ 0
  • 122. ;@ )30B/63:B?B27A3;0/99/C3?A79/:93/A/@2/?7B1/9 ;3/?/ F/5 A7557F/ ; 7 A3;/A A3?@30BA 3?13/A/5?/C7A/@7 ;@!79/9313/A//D/:3:B?B ;@A7557;/9@7;B;F/52//A271//73:B?B 2767AB52/?7A//6/2/:/6 /%!)*,'1'*$-,'' ',), 32/ 03?53?/9 2/?7 =@7@7 L
  • 123. ; 93 =@7@7 ; 93;B27/03?53?/993=@7@7 !79/D/9ABA=A/:F/5 270BAB69//2/:/6
  • 124. @A3AB9/9313/A/?/A/?/A/ 53?/9032/A3?@30BA )30B/6;=07:;B:/;B:/03?53?/92/?79=A/'/:3;0/5 ;3B8B 93 9=A/ '/2/5 235/ 9313/A/ ;@ 93;B27/273?13/A235/3?13/A/A3A/ ;@ *3AB9/:/6 / 9313/A/;=07:@3A3:/6 @ 0 8/?/9F/527A3;B6;=07:@3A3:/6 @
  • 125. B/032/2/03?/59/A2/?7A7A79F/5@/;/ 03?53?/9 235/ 3?13/A/ ;@ 2/ 03?53?/9 235/3?13/A/
  • 126. ;@//2/27;//9/6032/ ;3538/?032/ B/ 032/ A3?:3A/9 @3072/5 2/ @35/?7@ ;/@75 ;/@75A3?7@/6@38/B6 ;3;B27/932B/032/ 03?53?/9@/:75;3239/A7235/9313/A/A3A/ ;@2/ ;@*3AB9/:/6 / @3A3:/603?8/:/03?//@39=03?A3;B235/ 0 8/?/9F/527A3;B6BAB903?A3;B235/ 313/A/93?3A//7#=2/F/03?9B?/52/?7;@ ;38/27 ;@@3/8/58/?/9 ;3?//8/B6 :/5793?3A//703?53?/9@/;/703?63A72/03?// :/;/D/9ABF/5273?:B9/BAB9;3563A79/F/ y / 2 0 t y 0 t y 0 t y 0 3 0 t y 0 t 1 )30B/693?/;33A3@9//7?@3A7/ 23A79'/2/@//A A3A3@3?A/;/;353/7A//6A3A3@93;B:/78/AB6 !79/ ;@A75579?//2/:/6 / ; 2 ; 0 ; 3
  • 127. ; 1 ; /?793A7557/ ;@30B/6032/27A3;0/99/ C3?A79/:93/A/@235/9313/A//D/: ;@'/2/ @//AF/5@/;/032/:/727A3;0/99/B:/C3?A79/: 93/A/@2/?7A//6235/9313/A/ ;@C3?A79/: 270/D/6032/F/53?A/;/!79/ ;@/2/ 93A7557/03?//932B/032/03?A3;B )3=?/5//903?/2/27/A/@;3/?/F/5A7557F/ ; /;3:3;/?9/0=:/A37@C3?A79/:930/D/6 235/ 9313/A/ /D/: ;@ !79/ ;@ A3AB9/:/6 / D/9ABF/5273?:B9/0=:/A37@@/;/727A//6 0 9313/A/0=:/A37@@//A@/;/727A//6 )30B/6032/8/AB6030/@2/?793A7557/ ;'/2/ @//A03?@/;//2/?70/D/627A3;0/99/B:/032/ :/7C3?A79/:93/A/@235/9313/A/
  • 128. ;@ / //932B/032/A3?@30BA03?AB;0B9/ 0 7;//9/6932B/032/A3?@30BA03?AB;0B9/ 27B9B?2/?7A//6 )30B/69=A/927:3/@9/2/?7@B/AB93A7557/A3?A3AB A//9313/A//D/:)3:/523A792/?7A3;/AF/5 @/;/27A3;0/99/@30B/63:B?BC3?A79/:930/D/6 )3A3:/623A793:B?B;353/79=A/9*3AB9/:/6 / 9313/A//D/:032/3:B?B 0 9313/A/9=A/9@//A27AB;0B93:B?B
  • 129. )30B/6 032/ 03?53?/9 235/ 9313/A/ /D/: ;@2/3?13/A/;@313/A/032/@3A3:/6 @/2/:/6 /
  • 130. ;@ 2 ;@ 0 ;@ 3
  • 131. ;@ 1 ;@ t (s) v (m/s) 0 10 23A7993/2/:/6 / ;@ 2
  • 132. ;@ 0
  • 133. ;@ 3 ;@ 1
  • 134. ;@ t (s) 5 12 270/D/6032/F/53?A/;/!79/