1. Munduko biztanleria GAIA 14 GAIA

2. Munduko biztanleria eskualdeka

3. Munduko herrialde populatuenak

4. Bilakaera

5. -1.000.000 Duela milioi bat urte, Behe Paleolito garaian, munduan 125.000 gizaki bizi zirela uste da, denok Afrikan. 0,125 Bilakaera - Behe Paleolitoan

6. Duela 300.000 urte … Erdi Paleolito garaian, 1.000.000 pertsona bizi zirela. Eurasian ere hedatu ziren. -1.000.000 0,125 -300.000 1 Bilakaera - Erdi Paleolitoan

7. Duela 10.000 urte… Neolitoa hasi baino lehentxoago, 5.000.000 pertsona inguru. Mundu osoa okupatzen zuten. -1.000.000 0,125 -300.000 1 5 -10.000 Bilakaera - Neolitoan

8. 1.000 Atila Islamaren hedapena Gurutzadak Marco Polo Europarrak Amerikara . -500 750 Gerra Punikoak Alejandro Magno 1.250 1.500 1.000 500 250 0 -250 Erromatar Inperioa 200 400 600 1.750 Industri Iraultza 800 150.000.000 biztanle inguru, 50.000.000 Mediterraneoaren inguruan, 50.000.000 Txina eta enparauak munduan zehar sakabanatuta. Bilakaera – Erromatarren garaian

9. 1.000 Atila Islamaren hedapena Gurutzadak Marco Polo Europarrak Amerikara . -500 750 Gerra Punikoak Alejandro Magno 1.250 1.500 1.000 500 250 0 -250 Erromatar Inperioa 200 400 600 1.750 Industri Iraultza 800 Populazioa bikoizteko pare bat mende behar dira. XVI. mendean 500.000.000 biztanlera igotzen da. Bilakaera - XVI. mendean

10. 1.000 Atila Islamaren hedapena Gurutzadak Marco Polo Europarrak Amerikara -500 750 Gerra Punikoak Alejandro Magno 1.250 1.500 1.000 500 250 0 -250 Erromatar Inperioa 200 400 600 1.750 Industri Iraultza 800 Gero hazkundea azkoz ere azkarrago doa, populazioa bikoizteko 200 urte baino ez dira behar. 1900 ean 1.60.000.000 biztanle daude munduan . Bilakaera - XX. mende hasieran

11. 1.000 Atila Islamaren hedapena Gurutzadak Marco Polo Europarral Amerikara -500 750 Gerra Punikoak Alejandro Magno 1.250 1.500 1.000 500 250 0 -250 Erromatar Inperioa 200 400 600 1.750 Industria Iraultza 800 2.000 2.000 XX. mendean bikoizteko denbora gutxiago behar du. 1960–70 hamarkadan 3.000.000.000 ra iristen da. Bilakaera - 1960–70 hamarkadan 3.000 3.000 Beatles

12. 1.000 Atila Islamaren hedapena Gurutzadak Marco Polo Europarrak Amerikara -500 750 Gerra Punikoak Alejandro Magno 1.250 1.500 1.000 500 250 0 -250 Erromatar Inperioa 200 400 600 1.750 Industri Iraultza 800 1999an 6.000.000.000tik gora geundelarik 2.000 2.000 4.000 5.000 6.000 4.000 5.000 6.000 Bilakaera - XX. mende amaieran 3.000 3.000 Beatles

13. 1.000 Atila Islamaren hedapena Gurutzadak Marco Polo Europarrak Amerikara -500 750 Gerra Punikoak Alejandro Magno 1.250 1.500 1.000 500 250 0 -250 Erromatar Inperioa 200 400 600 1.750 Industri Iraultza 800 2.000 2.000 4.000 5.000 6.000 4.000 5.000 6.000 2.000 Bilakaera - 2010ean 3.000 3.000 Chayanne Beatles

15. Munduko biztanleriaren bilakaerari buruzko eskema XXI. MENDERAKO AURREIKUSPENAK XIX. ETA XX. MENDEAK XIX. MENDERA ARTE Heriotza-tasa handia Jaiotza-tasa handia ANTZINAKO ERREGIMEN DEMOGRAFIKOA Hazkunde demografiko motela Jaiotza-tasa handia LEHERKETA DEMOGRAFIKOA Hazkunde demografikoaren azkartzea Nekazaritzako hobekuntzak Osasun aurrerapenak Higiene handiagoa Heriotza-tasa txikia Jaiotza-tasaren jaitsiera HAZKUNDEAREN MOTELTZEA Munduko biztanleriaren zahartzea Hirugarren Munduaren hazkunde handiagoa Heriotza-tasaren jaitsiera

16. Trantsizio demografikoaren ereduari buruzko laburpen koadroa

19. Non bizi gara?

21. Aldagai demografiko nagusiak kontinenteka

22. Biztanleriaren banaketa adierazten duten faktore fisikoak

23. Iturri demografikoak Leku batean zenbat jende bizi den eta biztanle horiek nolakoak diren jakiteko, hainbat erregistro egiten dira. Biztanleria aztertzeko oinarrizko iturriak dira. Espainian, garrantzitsuenak ondorengo hirurak dira: Hainbat liburu dira, eta bertan pertsonen jaiotzak, heriotzak eta egoera zibilaren aldaketak (ezkontzak, dibortzioak,…) jasotzen dira. Liburu hauek herri handietako epaitegietan edo herri txikietako udaletxeetan gordetzen dira. Udalerri bateko biztanleriaren datuak jasotzen dituen erregistroa da: izen-deiturak, sexua, helbidea, jaiotza-data eta lekua, nazionalitatea, ikasketa-maila,… Espainian bizi diren pertsona guztiak bizi diren udalerriko erroldan izena emanda egon behar dute. Gaur egun eta informatikari esker, udal erroldaren datuak egunero eguneratzen dira. Herrialde osoko biztanleei egiten zaien inkesta da, datu demografiko, ekonomiko sozial eta kulturalak eskuratzeko. Espainian Instituto Nacional de Estadística (INE) izenekoak egiten du 10 urtean behin ; 1981etik 1ez bukatutako urteetan egiten da. Erregistro zibila Udal errolda Errolda orokorra

25. Biztanleria aztertzeko formulak - KONTZEPTUAK

26. A C B KONTZEPTUAK Biztanleria dentsitatea : Biztanle kopurua / km 2 Zeinek dauka dentsitate handiagoa? Durangok 28.229 biztanle ditu eta 10,91 km 2 ko hedadura. Zenbatekoa da dentsitatea? = 2.587,44 biztanle / km 2 Durangoko dentsitatea 2.587,44koa da, hau da, 2.587,44 pertsona bizi dira km 2 ko

27. KONTZEPTUAK Jaiotze-tasa gordina : leku batean, urtebetean 1.000 pertsonako jaiotzen direnen kopurua. Durangok 28.229 biztanle ditu. Urte baten 234 ume jaio dira. Zenbatekoa da jaiotze-tasa? = 8,2 Durangoko jaiotze-tasa 8,2ekoa da. Hau da, 1.000 pertsonako 8,2 jaio dira.

28. Munduko jaiotza-tasen mapa

29. Testua: Indiako jaiotza-tasa India da 1.000 milioi biztanleko kopurua gainditu duen bigarren herrialdea. NBEren arabera, Txinako biztanleria gaindituko du 2045ean Indiako jaiotza-tasa % 1,9 da, Txinakoaren bikoitza. Urtean 16 milioi indiar jaiotzen dira; 42.000 egunean. Bizi-itxaropenaren (62 urte) eta umeen heriotza-tasaren (72 0 / 00 ) hobekuntzek eta goseteak desagerrarazi izanak gauzak korapilatu egin dituzte. 2025ean 1.330 milioi indiar egongo dira. Erdiak, hirietan. Indiar emakumeen laurden batek ezin du antisorgailurik eskuratu. Soilik % 43k erabiltzen dituzte. Estatu batzuetako landa-eremuetan, familiak saiatuko dira umea jaio ez dadin, neskatoek etekin ekonomikorik ez dakartelako eta, gainera, ezkontza eta honi lotutako ezkonsaria familiak zorretan sartu eta kateatu egiten dituen arazoa direlako. Bakarrik emakumeen % 35ek daki irakurtzen eta idazten (gizonezkoen % 64k), eta horrexegatik seme-alaben zaintzan kale egiten dute. 1.000 jaioberritatik, 97 neskato eta 82 mutiko 5 urte bete aurretik hiltzen dira. El País , 2000ko maiatzaren 12.

30. Hezkuntza eta jaiotza-tasaren kontrola

31. KONTZEPTUA Heriotza-tasa gordina : leku batean, urtebetean 1.000 pertsonako hiltzen direnen kopurua. Durangok 28.229 biztanle ditu. Aurton 425 pertsona hil dira. Zenbatekoa da heriotza-tasa? = 15,05 Durangoko heriotza-tasa 15,05koa da. Hau da, 1.000 pertsonako 15,05 hil dira.

32. Munduko heriotza-tasaren mapa

34. Mundu mailako bizi-itxaropenaren bilakaeraren grafikoa

35. KONTZEPTUAK Haurren heriotza-tasa : (Urtebete baino gutxiagokoen heriotza-tasa) urtebetean urtebete baino gutxiagorekin hildakoen kopurua, bizirik jaiotako mila haurreko . Durangon 234 ume jaio dira eta urtebete baino lehenago 8 hil dira. Zenbatekoa da haurren heriotza-tasa? = 2,05 Durangoko haurren heriotza-tasa 2,05koa da. Hau da, urtebete barruan 1.000 umeko 2,05 hil dira.

36. Haurren heriotza-tasa

37. Haurren heriotza-tasa

38. KONTZEPTUAK Berezko hazkundearen-tasa : urtebetean jaiotakoen eta hildakoen kopuruaren arteko erlazioa 100 biztanleko Durangok 28.229 biztanle ditu. Urte baten 234 ume jaio dira eta 625 pertsona hil dira. Zenbatekoa da Berezko hazkundearen-tasa ? = - 13,8 Durangoko Berezko hazkuntzaren-tasa, negatiboa da, -13,8 koa. Hau da, 1.000 pertsonako 13,8 pertsonatan gutxitzen da berezko biztanleria

40. Munduko biztanleriaren hazkunde naturala

41. Biztanleria adinen arabera munduko hiru herrialdetan

42. KONTZEPTUAK Ugalkortasun-tasa : ugaltzeko adinean dagoen emakume bakoitzak (15-49 urte) batez beste duen haur kopurua .

43. Ugalkortasuna - Emakumeko seme-alaben kopurua

44. Ugalkortasunean eragina duten faktoreak SOZIOEKONOMIKOAK - Herrialde pobreetan seme-alabak lan egiten dute, gurasoak, nagusiak zaintzen dituzte, horregatik gurasoak seme-alaba asko izatea nahi dute. - Herrialde garatuetan, seme-alabak zama ekonomikoa dira, ezin dute 16 urtera arte lan egin eta hasteko kostuak handiak dira.

45. Ugalkortasunean eragina duten faktoreak KULTURALAK - Emakumeen kultura maila handitu ahala seme-alaba kopurua murriztu: antisorgailuak. - Erlijioak seme-alaba ugari izatearen aldekoak. Eragina duen lekuetan kopurua handiagoa da eta alderantziz. DEMOGRAFIKOAK - Herrialde azpigaratu askotan familia-plangintzarako politikak joera geldotzeko. - Garatuetan alderantziz, laguntzak umeak izatearren.

46. 15 urtetik beherakoen biztanleria

47. Bizi-itxaropena - Jaiotzean eskualdeka (2005 )

48. Bizi-itxaropena

49. Bizi-itxaropena - Mundu mailako bilakaeraren grafikoa

50. Herrialde garatu eta azpigaratu baten datu demografikoen konparazioa

52. Natalismoaren aldeko eta kontrako jarrerak

53. Erregimen demografiko desberdinen abantailak eta desabantailak

54. Munduko biztanleriaren kontinenteetako bilakaeraren grafikoa

55. Munduko biztanleriaren garapenaren araberako bilakaeraren grafikoa

56. 1850 – 2050 arteko hazkunde demografikoaren proiekzioa

57. Herritarren hazkundearen garapena Es una teoría que explica Trantsizio demografikoaren eredua

58. Jaiotza-tasa altuak Heriotza-tasa altuak eta gehiegizko heriotza-tasa garaiak Herritar kopuruaren igoera motela EZAUGARRIAK Eredu demografikoak - Antzinako eredua

59. Jaiotza-tasa altuak Heriotza-tasak txikituz doaz Herritarren hazkuntza azkarra Eredu demografikoak - Lehenengo trantsizioa EZAUGARRIAK

60. Jaiotza-tasek behera egin zuten Heriotza-tasek behera egin zuten Herritar hazkundea moteldu zen Eredu demografikoak - Bigarren trantsizioa EZAUGARRIAK

61. Jaiotza-tasa baxuak Heriotza-tasa baxuak Herritarren hazkundea motela da Eredu demografikoak - Gaur egungo eredu demografikoa EZAUGARRIAK

62. Herritarren hazkuntza motela Herritarren hazkuntza azkarra Herritarren hazkuntza moteldu da Herritarren hazkuntza motela Trantsizio demografikoaren eredua. Laburpena

63. Suediako trantsizio demografikoaren grafikoa

64. Mexikoko trantsizio demografikoaren grafikoa

65. Testua: Sexuen arteko desoreka Txinan Neska jaioberrien hilketa 1998ko bukaeran, Economist aldizkariak adierazi zuen «seme-alaba bakar bateko politikak» eragin duela Txinan neska jaioberriak hiltzeko antzinako ohitura basatiak jarraitzea – legeak debekatzen badu ere -. Washingtongo Unibertsitateko William Lavely demografoaren arabera 1975 eta 1995 artean sexu femeninoko ume txikien 8,7 milio “galdu” egin ziren. Gizon eta emakumeen arteko jaiotza-tasa arrunta 105 mutiko 100 neskatoko da, baina Txinan modu dramatikoan aldatu da: - 1982an, 107 mutiko jaio ziren jaiotako 100 neskatoko; - 1990ean, 110 mutiko 100 neskatoko; eta - 1995ean, 118 mutiko 100 neskatoko. Gizon eta emakumeen arteko desorekak herrialde honi arazo demografiko larriak eragingo dizkio, jakina. NBEren Kazeta , 1998ko abenduaren 31

66. Testua: Hirugarren Munduko jaiotza-tasa handia Zergatik dira Hirugarren Munduko herrialdeetan jaiotza-tasak hain handiak? Jaiotza-tasa jaisteak bizitza baldintzen hobekuntza islatzen du. Afrikan, Asian eta Latinoamerikan bilakaera sozial eta psikologiko hori oraindik ez da gertatu biztanle gehienei dagokienez: oraindik ere ume asko langile dira, ez doaz eskolara eta nekazaritza lanetan hartzen dute parte eta hirietan, batzuetan zapata-garbitzaile, egunkariak, litxarreriak edota salgai txikiak saltzen, mandatari edo eskale aritzen dira. Nolabaiteko erregulartasuna daukaten jarduera hauek modu miserablean bizitzea ahalbidetzen diete; gurasoek, askotan lanik ez daukatenek, etekin horiek ondo estimatzen dituzte. Familia oso txiro horiek ez daukate oinordeko ugariren artean ondasunak banatzeko arazorik; seme-alabak ez dira zama bat, nolabaiteko ondasuna baizik, eta, hortaz, ez daukate ia-ia arrazoirik eta ez dute ikusten beharrizanik seme-alaben kopurua murrizteko. Y. LACOSTE, Geografía general

69. ESPAINIA - Biztanleriaren banaketa Modu desorekatuan banatuta. Periferiako komunitateak populatuagoak, erdigunea gutxiago. Desorekaren 3 maila: 1.- Autonomia erkidegoen artean : biztanleriaren %60 Katalunia, Valentzia eta Andaluziak dute. 2.- Probintzien artean: batzuek, Soria, Terual, <10 biztanle/km 2. Beste batzuk, Madril, Bartzelona, 670 biztanle/ km 2. 3.- Probintziaren barruan: gehienak hirietan edo hiriburuan, Zaragozan esate baterako probintziako % 71a bizi da.

70. ESPAINIA Isodentsoen mapa Iso = berdin Dentso= dentsitatea Isodensa-mapak biztanleria dentsitate bereko puntuak lotzen dituzten lerroez osatzen dira. Balio bakoitza kolore batez adierazten da. Zenbat eta kolore ilunagoa, dentsitate handiagoa.

72. Euskal Herriko - 2009 2.172.175 2.808. 213 1.152.658 705.698 313.819 313.819 219.000 30.000 15.000 2.07 2.2 13

73. Euskal Herriko - 2009 2.172.175 2.808. 213 1.152.658 705.698 313.819 313.819 219.000 30.000 15.000 2.07 2.2 13

74. Hazten ari da baina oso astiro. 1.- 1950-1980, hazkunde izugarria: inmigrazioa, heriotza-tasa jaitsi, jaiotza-tasa altua. 2.- 1980-2002, hazkunde negatiboa: 100.000 pertsonak Euskadi utzi, jaiotza-tasa murriztu, emakumeak lanean hasi, ama-adina atzeratu, herotza-tasa hazi . Euskadiko biztanleriaren eboluzioa - 1

76. Bizkaia

77. Bilbo – Biztanleriaren eboluzioa

79. Natalismoaren aldeko eta kontrako jarrerak